W celu uzyskania informacji o oczekiwanych potrzebach dyrektorów gimnazjów, ze stażem na stanowisku kierowniczym od 0 do 1 roku, w zakresie szkoleń oraz innych form wspomagania, przeprowadziłyśmy badania ankietowe[1].
Respondentami ankiety było 35 dyrektorów gimnazjów z terenu Delegatury Śląskiego Kuratorium Oświaty w Sosnowcu.
Pytania postawione w ankiecie dotyczyły:
- możliwości dotarcia do bieżących informacji w zakresie prawa oświatowego
- źródeł zdobywania informacji
- organizacji pracy w gimnazjum i koncepcji pracy na stanowisku dyrektora
- znajomości środowiska, w którym funkcjonuje gimnazjum
- oczekiwań w zakresie szkoleń
- problemów, sukcesów i satysfakcji w pracy
- form doskonalenia zawodowego podjętych przez dyrektorów gimnazjów.
Na pytanie, które dotyczyło możliwości dotarcia do bieżących informacji w zakresie prawa oświatowego, 20 respondentów (co stanowiło 59% badanych) potwierdziło możliwość bezproblemowego dotarcia do potrzebnych informacji.
15 respondentów (czyli 41%) stwierdziło, że dotarcie do informacji sprawia im pewne trudności. Żadna z ankietowanych osób nie udzieliła odpowiedzi wskazującej na trudności w dotarciu do informacji, nikt też nie potwierdził braku jakiejkolwiek możliwości zdobycia potrzebnych informacji.
Wykres nr 2. DOSTĘP DO BIEŻĄCEJ INFORMACJI DOTYCZĄCEJ PRAWA OŚWIATOWEGO
Odpowiedzi dyrektorów dotyczące źródeł zdobywania informacji wskazują, że w dużym stopniu bezpośrednio sięgają do aktów prawnych (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dziennik Urzędowy), korzystają również z pomocy organizowanej przez kuratorium (wizytator, dwutygodnik “Magazyn Szkolny”), jako pomocne dyrektorzy traktują czasopisma oświatowe (“Dyrektor Szkoły”, “Nowa Szkoła”, “Nowe Gimnazjum”, “Głos Nauczycielski”) oraz różnego rodzaju poradniki, także dostępne w internecie.
Szczegółowe wskazania dyrektorów zawiera poniższy wykres nr 3
Wykres nr 3. ŹRÓDŁA ZDOBYWANIA INFORMACJI PRZEZ DYREKTORÓW GIMNAZJÓW
Na podstawie ankiety mogłyśmy ponadto ustalić, jakie tematy szkoleń są najbardziej oczekiwane przez dyrektorów.
Odpowiedzi na pytanie 9 ankiety wskazują, iż 43 % respondentów chciałoby uczestniczyć w szkoleniach na temat interpretacji prawa oświatowego, 40 % oczekuje omówienia znowelizowanej Ustawy Karta Nauczyciela, 23 % wnioskuje o szkolenia w zakresie mierzenia jakości pracy szkoły, w tym tworzenia narzędzi badawczych, wreszcie 6 % potrzebuje wsparcia w realizacji nadzoru pedagogicznego. Pojawiły się także pojedyncze sformułowania dotyczące np. finansowania szkół, spraw kadrowych, prowadzenia dokumentacji szkolnej itp. (6 %).
Wykres nr 4. OCZEKIWANIA DYREKTORÓW GIMNAZJÓW W ZAKRESIE SZKOLEŃ
W zakresie wyżej wymienionej tematyki dyrektorzy oczekiwali różnorodnych form wspomagania:
- pomocy wizytatora w sprawach prowadzenia dokumentacji szkolnej, zwłaszcza dot. prac rady pedagogicznej, opracowywania statutów szkół
- udostępniania wzorów narzędzi badawczych
- instruktażu związanego z kierowaniem zespołem współpracowników.
Analizując ankietę uzyskałyśmy informacje dotyczące sprecyzowania oczekiwań skierowanych do różnych instytucji, co ilustruje poniższa tabela.
Tabela nr 4. Oczekiwania dyrektorów w zakresie wspomagania
Lp
|
Instytucja | Rodzaj oczekiwanej pomocy |
1. | Kuratorium Oświaty
(54 % wskazań respondentów ) |
§ Wspieranie w zarządzeniu placówką
§ Szkolenie rad pedagogicznych § Częste i bezpośrednie kontakty z wizytatorami
|
2. | Organy prowadzące szkoły i placówki (49 % wskazań respondentów) | § Zwiększenie nakładów finansowych
§ Egzekwowanie obowiązku szkolnego § Stworzenie oferty edukacyjnej dla młodzieży gimnazjalnej, umożliwiającej kształcenie w klasach przysposabiających do pracy
|
3. | Wojewódzki Ośrodek Metodyczny (43 % wskazań respondentów)
|
§ Różnorodne oferty szkoleń |
4. | Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne ( 37 % wskazań respondentów)
|
§ Programy profilaktyczne
§ Indywidualne konsultacje § Pomoc w zwalczaniu agresji |
5. | Policja, Kurator sądowy (14% wskazań respondentów)
|
§ Pomoc w przeciwdziałaniu demoralizacji i przestępczości
§ Pomoc w egzekwowaniu obowiązku szkolnego |
Źródło: ankieta
Analiza oczekiwań dyrektorów gimnazjów oparta na wynikach ankiety pozwala na uzyskanie szczegółowego obrazu ich potrzeb, priorytetów oraz problemów, z jakimi mierzą się w codziennej pracy. Wyniki badania dostarczają cennych informacji na temat kierunków rozwoju edukacji, zarządzania placówkami oraz relacji pomiędzy dyrektorami a organami nadzorczymi, nauczycielami, uczniami i rodzicami. Przeprowadzenie ankiety umożliwia także ocenę poziomu satysfakcji dyrektorów oraz wskazanie kluczowych obszarów wymagających usprawnień w systemie oświaty.
Jednym z głównych obszarów badania były oczekiwania dyrektorów gimnazjów wobec organów nadzorujących placówki edukacyjne. Wyniki ankiety wskazują, że wielu dyrektorów oczekuje większego wsparcia merytorycznego oraz finansowego ze strony kuratoriów oświaty i jednostek samorządu terytorialnego. Szczególnie istotne okazuje się zwiększenie nakładów na infrastrukturę szkolną, modernizację budynków oraz zakup nowoczesnych pomocy dydaktycznych. Dyrektorzy podkreślają także potrzebę większej autonomii w zakresie podejmowania decyzji dotyczących organizacji pracy szkoły, zwłaszcza w kontekście zatrudniania nauczycieli, realizacji programów nauczania oraz wdrażania innowacyjnych metod dydaktycznych.
Ankieta pozwoliła również określić oczekiwania dyrektorów wobec nauczycieli i kadry pedagogicznej. Wśród najczęściej wskazywanych kwestii znalazła się potrzeba podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez nauczycieli, uczestnictwa w szkoleniach oraz stosowania nowoczesnych metod nauczania. Dyrektorzy zwracają uwagę na konieczność większej elastyczności nauczycieli w dostosowywaniu programów nauczania do indywidualnych potrzeb uczniów oraz lepszej współpracy z rodzicami. Podkreślono także wagę pracy zespołowej w gronie pedagogicznym oraz rozwijania umiejętności interpersonalnych, które mają kluczowe znaczenie dla budowania pozytywnego klimatu w szkole.
Ważnym aspektem badania były również oczekiwania dyrektorów wobec uczniów oraz ich rodziców. Dyrektorzy wskazali, że kluczowym wyzwaniem jest motywowanie uczniów do nauki oraz kształtowanie w nich postaw odpowiedzialności i samodyscypliny. Wiele odpowiedzi podkreślało konieczność większego zaangażowania rodziców w życie szkoły, w tym udziału w zebraniach, konsultacjach oraz współpracy w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Dyrektorzy oczekują, że rodzice będą aktywnie wspierać proces edukacyjny swoich dzieci, a także angażować się w organizację wydarzeń szkolnych i działalność rady rodziców.
Jednym z istotnych zagadnień podjętych w badaniu była ocena funkcjonowania reform edukacyjnych oraz zmian w systemie kształcenia. Wśród dyrektorów widoczny był podział opinii – część z nich oceniła pozytywnie niektóre zmiany w podstawie programowej, natomiast inni zwrócili uwagę na trudności związane z ich wdrażaniem. Szczególnie często podnoszono problem przeciążenia uczniów materiałem nauczania oraz konieczność lepszego dostosowania programów edukacyjnych do realnych potrzeb rynku pracy. Dyrektorzy wskazali także na konieczność stabilizacji systemu oświaty, ponieważ częste zmiany przepisów i reformy wprowadzane bez odpowiedniego przygotowania powodują chaos organizacyjny i utrudniają efektywne zarządzanie szkołą.
Analiza wyników ankiety pozwala na wskazanie najważniejszych wniosków dotyczących funkcjonowania gimnazjów i roli dyrektorów w systemie edukacji. Kluczowym aspektem jest konieczność zapewnienia większego wsparcia dyrektorom zarówno ze strony organów nadzorczych, jak i środowiska szkolnego. Wskazane jest również zwiększenie nakładów na rozwój infrastruktury edukacyjnej oraz doskonalenie zawodowe nauczycieli. Wyniki ankiety uwidaczniają również istotną rolę współpracy między szkołą a rodzicami, a także potrzebę większej motywacji uczniów do nauki i zaangażowania w proces edukacyjny. Na podstawie uzyskanych danych można sformułować rekomendacje dotyczące usprawnień w zarządzaniu placówkami oświatowymi oraz kierunków dalszego rozwoju systemu edukacji.
[1] Załącznik nr 1
jest to opracowanie pierwszego rozdziału podesłane przez studenta