Szkoła – jej rola, zadania i funkcje

Szkoła stanowi swoisty instrument mający w rezultacie ściśle określonej działalności wytwarzać pewnego rodzaju produkt, jakim jest młody człowiek zdolny do pełnienia ról społecznie użytecznych. To co różni szkołę od innych organizacji o charakterze produkcyjnym, to głównie fakt, że „surowcem” podstawowym jest w tym przypadku dziecko.

Szkoła należy do świata człowieka i służy zaspokajaniu określonych jego potrzeb – jest ona zdolna realizować wiele wartości. Dlatego też jest to instytucja oświatowo – wychowawcza, która zajmuje się kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo – wychowawczych i programów. Osiąganiu tych celów służy odpowiednio wykształcona kadra pedagogiczna, nadzór oświatowy, baza lokalowa i wyposażenie oraz zabezpieczenie budżetowe ze strony państwa.

Szkoła jako instytucja przechodziła długą ewolucję –  od szkoły indywidualnego nauczania w Grecji, poprzez wprowadzającą nauczanie zbiorowe szkołę rzymską, szkołę średniowieczną do szkoły czasów nowożytnych, stopniowo ulegającej demoralizacji. Współczesny system szkolny w wielu krajach opera się na zasadach demokratyzacji i powszechności, czyli dostępu do szkół wszystkich typów, bezpłatności, jednolitości i szerokiego profilu kształcenia. Mimo tego w wielu krajach istnieje dualizm dróg kształcenia, z których jedna – dla uprzywilejowanych warstw społecznych -prowadzi do wyższych studiów, druga zaś – zaś dla dzieci z rodzin niezamożnych – kończy się na szkole podstawowej lub zawodowej[1].

Na program szkoły podstawowej składają się podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, kulturze, podstawowe sprawności umysłowe i moralno techniczne oraz przygotowanie do udziału społecznym i do kulturalnego spędzenia wolnego czasu[2].

Jak już wspomniano, szkoła została powołana po to, by przygotować dzieci i młodzież do czynnego uczestniczenia w życiu społecznym, kulturalnym, gospodarczym i politycznym kraju, do tego by zapewnić kontynuację rozwoju kraju i jego mieszkańców. Podstawowe obowiązki szkoły, kształtujące się w wielowiekowej, zostały zakodowane w niepisanej tradycji społecznej, a także w podstawowych aktach prawnych naszego społeczeństwa. Wynika z nich, że podstawowymi funkcjami specyficznymi dla tej instytucji, jest nauczanie i wychowanie. Funkcje te są prezentowane w postaci celów oraz zadań dydaktycznych i wychowawczych.