„Sytuacja materialna rodziny zależy przede wszystkim od tego, jaka część dochodu miesięcznego rodziny przypada na poszczególnego jej członka.”[i] Regularne i dostatecznie wysokie dochody materialne rodziców mogą sprzyjać klimatowi psychicznemu i kulturalnemu w rodzinie oraz pobudzać dziecko do wysiłku umysłowego.
Przyczyną trudności materialnych jest: alkoholizm, brak umiejętności gospodarowania, szczupłe dochody i dostatnie życie, nabywanie zbędnych artykułów, prowadzenie szerokiego życia towarzyskiego, płacenie alimentów, brak możliwości zarobku.
Całokształt atmosfery panującej w takich środowiskach rodzinnych pogłębia lęk i niepewność jutra. Wpływa to niekorzystnie na samopoczucie otoczenia oraz powoduj niepowodzenia szkolne.
Tabela: 3 Warunki materialno-bytowe badanych uczniów.
Warunki materialno-bytowe | Osiągane wyniki w nauce | Razem | ||||
bdb i dobre | dost i mierne | L | % | |||
L | % | L | % | |||
Złe | 2 | 4 | 17 | 34 | 19 | 88 |
Wwystarczające | 9 | 18 | 12 | 24 | 21 | 42 |
Dobre | 10 | 20 | – | – | 10 | 20 |
N | 21 | 42 | 29 | 58 | 50 | 100 |
W moich badaniach 38% badanych uczniów posiada złą sytuację materialną. Tylko 4% (2 ucz.) uzyskało dobre wyniki w nauce, natomiast 34% to wyniki słabe. Jak więc widzimy, im gorsze warunki materialne rodziny, tym większa liczba dzieci osiąga słabe postępy w nauce. Analizując wpływ lepszych warunków ujętych jako wystarczające, dochodzę do wniosku, że im lepsze warunki materialne, tym liczba dzieci z ocenami dobrymi rośnie. W grupie tej znajduje się 42% badanych uczniów, a tego 18% osiągnęło oceny dobre.
Rodzin oceniających swoje warunki jako dobre jest 20%, z grupy tej żadne z dzieci nie uzyskało ocen słabych, tylko db i bdb.
Odpowiednio wysoki miesięczny dochód rodziny przyczynia się do lepszych wyników w nauce dzieci z tych rodzin. Ponadto przyczynia się do zaopatrzenia dzieci w odpowiednie wyposażenie, podręczniki i inne materiały potrzebne w szkole. Zaspokojenie potrzeb dziecka prowadzi do wydajności jego pracy.
Niskie dochody rodziny, pobieranie ciągłej zapomogi z Opieki Społecznej przyczynia się w większości przypadków do gorszych wyników w nauce. Wśród tych dzieci mają miejsce ciągłe braki przyborów potrzebnych w szkole, cechuje je także gorsze, bardziej zniszczone ubranie, a to w poważnym stopniu wpływa na wyniki nauczania i postawę dziecka. Uczniowie ci są z reguły osamotnieni, wycofują się z życia klasy, są kłótliwi i zaczepni, bo w ten sposób chcą odwrócić uwagę od swojego wyglądu.
Podsumowując, należy podkreślić, że warunki materialne badanych rodzin mają wpływ na tworzenie się całokształtu atmosfery środowiska rodzinnego. Zapewniają one dziecku odpowiednie warunki wyżywienia, ubioru i snu. Jednak wszystko zależy od uświadomienia rodziców. Rodzice powinni zdawać sobie sprawę z potrzeb dziecka i funkcji jaką rodzina powinna spełniać wobec swych członków.
[i] M. Tyszkowa, Czynniki determinujące pracę szkolną dziecka, Warszawa 1964, s. 65.