Zawody w opinii przedszkolaków

Związek ze znajomością zawodów miało również pytanie o treści: Skąd zdobywasz wiedzę o pracy i zawodach? Badani respondenci podali kilka źródeł, z których czerpią wiedzę o świecie pracy i świecie zawodów. Zgromadzone dane, ilustrujące wypowiedzi dziewczynek przedstawia |Wykres nr 39|:

Wykres nr 39. Źródło wiedzy o pracy i zawodach – dziewczynki.

Źródło: opracowanie własne.

Dziewczynki gromadzą wiedzę na temat pracy i zawodów, głównie od swoich rodziców. Takiej odpowiedzi udzieliło 42% (5 osób) respondentek. Po 25% (po 3 osoby) za źródło informacji uznaje przede wszystkim telewizję oraz obserwację. Zaledwie jedna dziewczynka nie potrafiła udzielić odpowiedzi na zadane pytanie.

Powyższe dane wskazują na to, że to rodzice są głównym źródłem wiedzy o pracy i zawodach. Zwykle oni są dla dziecka największym autorytetem, który stanowi wzór do naśladowania, nie dziwi więc fakt, że środowisko rodzinne przekazuje dziecku niezbędną wiedzę z zakresu preorientacji zawodowej. Niestety w wypowiedziach dzieci pojawiła się również telewizja, która według mnie nie powinna być zbyt często oglądana przez dzieci, a jeśli już, to tylko pod kontrolą osoby dorosłej. Ciekawe wydają się natomiast opinie dzieci, na temat obserwacji. Myślę, że pozytywnym przejawem jest zdobywanie wiedzy i nauka za pomocą osób z bliskiego otoczenia.

Wypowiedzi chłopców również były interesujące, ich zakres ilustruję w poniższym wykresie.

Wykres nr 40. Źródło wiedzy o pracy i zawodach ? chłopcy.

Źródło: opracowanie własne.

Zarówno u dziewczynek, jak i u chłopców najczęściej pojawia się odpowiedź: rodzice 62% (5 osób). Na drugim miejscu także znalazła się telewizja 25% (2 osoby), w dalszej kolejności ulokowane zostało przedszkole 13% (1 osoba).

Odpowiedzi u dziewczynek i chłopców są podobne, co świadczy o tym, że płeć nie odgrywa znaczącej roli w pozyskiwaniu informacji o świecie pracy i świecie zawodów. Wiedzę na ten temat dzieci czerpią głównie od rodziców, z telewizji i z przedszkola. Należy podkreślić, że są to trzy ?środowiska?, z którymi mają one największą styczność.

Obszar zagadnień preorientacji zawodowej prezentuje treść kolejnego pytania, dotyczącego uznawania zawodów zdaniem dzieci za najciekawsze. Odpowiedzi dziewczynek prezentują się w następujący sposób |Wykres nr 41|:

Wykres nr 41. Najciekawsze zawody w opinii dziewczynek.

Źródło: opracowanie własne.

Zdaniem respondentek, najciekawsze zawody to: nauczyciel oraz lekarz. Taką odpowiedź udzieliło po 25% dziewczynek (2×3 osoby). Następny w kolejności jest sędzia oraz modelka, tak odpowiedziało po 17% respondentek (po 2 osoby). Dwie osoby z badanej grupy (16%), uważają, że najciekawszy zawód, to aktor.

Wydaje mnie się, że odpowiedzi są wynikiem kontaktu z przedstawicielami różnych zawodów. Z nauczycielem widują się w przedszkolu, kojarzy im się on z osobą miłą, organizującą ciekawe zabawy, potrafiącą nauczyć i wysłuchać. W przypadku lekarza, można przypuszczać, że gro małych dzieci, które uczęszcza do przedszkola, często choruje i w związku z tym odbywa wizyty u specjalisty. Ten fascynuje je poprzez badanie ciekawymi narzędziami i instrumentami, wypisywanie recepty itp. Najmłodsi niejednokrotnie w swoich zabawach naśladują oba te zawody, a szczególnie dziewczynki, które cechuje instynkt opiekuńczy.

Moim zdaniem wybór sędziego, modelki i aktora podyktowany był tym, że dziecko widziało osoby wykonujące ten zawód w telewizji, gdyż nie są to zawody, z którymi dzieci częstą mają styczność.

Chłopcy wybierali typowo męskie profesje, ich zamiłowanie zapewne podyktowane było znajomością treści z bajek, gier oraz opowiadań. Prezentowane dane przedstawiam w poniższym wykresie.

Wykres nr 42. Najciekawsze zawody zdaniem chłopców.

Źródło: opracowanie własne.

W kategorii najciekawszego zawodu, największą popularnością cieszył się strażak. Wybrała go połowa chłopców, czyli 4 osoby. Tuż za nim ulokował się policjant 25% (2 osoby) i żołnierz 25% (2 osoby). Można przypuszczać, że zawody te robią na chłopcach wrażenie – w przypadku policjanta oraz żołnierza, ze względu na mundur i broń, a u strażaka z powodu stroju, hełmu oraz wozu strażackiego.

Związek z preorientacją zawodową i marzeniami o zawodzie miało pytanie, kim dzieci chcą zostać jak dorosną. Respondenci poproszeni zostali również o wyjaśnienie swojego wyboru.

Wypowiedzi dziewczynek przedstawia |Tabela nr 9|:

Tabela nr 9. Marzenia o zawodzie według opinii dziewczynek.

Źródło: opracowanie własne.

Dziewczynki najchętniej wykonywałyby zawód fryzjerki, kwiaciarki oraz pielęgniarki. Wytłumaczenie, dlaczego właśnie ten zawód, zazwyczaj rozpoczynały od słów: „bo lubię”. Małe dzieci nie planują swojej przyszłej pracy ze względu na korzyści majątkowe, tylko zgodnie z tym, jakie posiadają marzenia i zainteresowania.

Wyniki chłopców także umieszczone zostały w układzie tabeli, którą prezentuje poniżej.

Tabela nr 10. Marzenia o zawodzie według opinii chłopców.

Źródło: opracowanie własne.

Chłopcy przede wszystkim chcieliby być piłkarzem, strażakiem lub żołnierzem. Wyjaśnienie wyboru również argumentowali słowami: „bo lubię” lub „bo to fajny zawód”. Tylko jeden respondent udzielił odpowiedzi bardziej rozwiniętej, że chciałby być strażakiem, bo ratuje on ludzi.

Pytanie o przyszłość zawodową dzieci w wieku przedszkolnym wiąże się z zakresem wykonywania danej czynności. W związku z powyższym, dzieci zapytane zostały o to, czy wiedzą, co trzeba zrobić, aby wykonywać zawód, który wymieniły, jako swój wymarzony. Odpowiedzi dziewczynek przedstawia |Wykres nr 43|:

Wykres nr 43. Zdanie dziewczynek na temat tego, co trzeba zrobić, aby wykonywać wybrany przez siebie zawód.

Źródło: opracowanie własne.

Powyższe wyniki wykazują, że dziewczynki są świadome tego, że aby wykonywać dany zawód, należy przede wszystkim zdobyć wykształcenie. Nie mniej ważne staje słuchanie i czerpanie wiedzy od innych osób. Respondentki za najważniejsze w kolejności uznały: naukę 41% (5 osób), posiadanie studiów 25% (3 osoby) i chęć słuchania 17% (2 osoby).  Dwie dziewczynki (17%) nie udzieliły żadnej odpowiedzi na zadane pytanie.

Odpowiedzi chłopców były prawie jednogłośne, również wspominali oni przede wszystkim o edukacji. Zgromadzone dane ilustruje |Wykres nr 44|.

Wykres nr 44. Zdanie chłopców na temat tego, co trzeba zrobić, aby wykonywać wybrany przez siebie zawód.

Źródło: opracowanie własne.

Większość chłopców, bo aż 75% (6 osób) jednogłośnie odpowiedziała, że aby wykonywać zawód, który wybrali za wymarzony, należy chodzić do szkoły. Pozostałe 25% (2 osoby) stwierdziło, że nie wiedzą, jakie warunki trzeba spełnić, by wykonywać zdeklarowany przez siebie zawód.

Zagadnienie preorientacji zawodowej wiąże się także z dziecięcymi marzeniami o zawodzie. Jej miejsce uwidacznia się w ich fascynacjach o danym zawodzie. Zadając dzieciom pytanie czy z wybranym przez ciebie zawodem wiążą się jakieś marzenia chciałam sprawdzić, jaki procent badanej grupy wiąże swoje marzenia ze światem pracy i światem zawodów. Większość respondentów, bo aż 80% (16 osób), odpowiedziało, że wybór zawodu, który chcą wykonywać w przyszłości, wiąże się z ich marzeniami. Jedynie 20% dzieci (4 osoby), nie umiało odpowiedzieć na to pytanie. Na kolejną kwestię: Czy chciałbyś/chciałabyś, żeby twoje marzenie o zawodzie w przyszłości spełniło się i dlaczego wszystkie dzieci, jednogłośnie odpowiedziały, że chcą, aby ich marzenie o zawodzie w przyszłości się spełniło. W związku z powyższym, należy podkreślić, że marzenia o zawodzie mają zasadniczy związek z preorientacją zawodową.

Punkt widzenia związany z preorientacją zawodową łączy się także z otoczeniem, w jakim przebywa dziecko. Zadałam respondentom pytanie odnoszące się do zawodu wykonywanego przez rodziców.  Miało ono na celu sprawdzenie, czy dzieci wiedzą, jakie zawody wykonują ich rodzice. Dokładnie 55% (11 osób), opisywało czynności, jakie wykonują ich rodzice w pracy, bez podania konkretnej nazwy zawodu. Przykładowo: mama pracuje przy komputerze; mama pracuje w kuchni; tata jest w biurze, buduje domy, reperuje samochody itp. Jedynie 20% (4 osoby) wymieniło zawody obojga rodziców, podając ich poprawną nazwę, a 25% (5 osób) odpowiedziała tylko: nie wiem.

Na kwestię: Co robi twój tata i mama w pracy dziewczynki potrafiły, bardziej niż chłopcy, opowiedzieć o czynnościach, które wykonuje mama, a chłopcy lepiej niż dziewczynki, umieli scharakteryzować czynności wykonywane przez tatę. Dzieci chętnie opowiadały o działaniach, jakie wykonują ich rodzicie, ale nie zawsze były one precyzyjnie sformułowane. Ich odpowiedzi często miały formę ogólnikową, np. tata robi coś w komputerze, mama pracuje z ludźmi.

Zadając pytanie: Czy rodzice opowiadają ci o pracy, którą wykonują większość dzieci 65% (13 osób), odpowiedziała, że rozmawia z rodzicami o ich pracy, a temat jest ciekawy i interesujący. Reszta grupy badawczej, czyli 45% (9 osób) nie rozmawia z rodzicami o pracy, a jeśli coś na ten temat usłyszą, to zaraz zapominają.

Obszar preorientacji zawodowej zawiera się także w dziecięcych wytworach pracy. Zakres czynności domowych, jakie wykonują najmłodsi ma w tym przypadku niebagatelne znaczenie. Respondenci usłyszeli pytanie dotyczące tego, czy pomagają rodzicom w domowych obowiązkach. Zdecydowana większość, bo aż 80% (16 osób), pomaga rodzicom, ale część z odpowiadających podkreśliła, że nie robi tego z przyjemnością. Chłopcy wspominali, że rodzice każą im sprzątać, a oni wolą grać w piłkę, a dziewczynki mówiły np. że muszą pomagać, bo nie dostaną ulubionej lalki. Pozostałe 20% (4 osoby) stwierdziło, że nie ma w domu żadnych obowiązków, ale chce pomagać i nie czeka na polecenia rodziców.

Kolejne pytanie z zakresu wytworów pracy odnosiło się do rodzaju czynności domowych i obowiązków, które dzieci lubią najbardziej wykonywać. Część przedszkolaków podawała czynności, które wiązały się z zawodem, wymienianym jako ten wymarzony. Obowiązki domowe określane były nie jako czynności, które muszą wykonywać i które niejako są nakazem, ale takie, które lubią. Przykładowo: opiekuje się zwierzątkami; sprzątam pokój i dbam o swoje zabawki; opiekuję się moim młodszym braciszkiem; piekę z mamą ciasto; dbam o kwiaty w domu.

Miejsce preorientacji zawodowej określają także dziecięce zabawy, których nie można pominąć przy jej omawianiu. Ostatnie pytanie z kwestionariusza wywiadu dotyczyło ulubionych zabaw najmłodszych. Jedynie 25% dzieci (5 osób) powiązało zabawę z marzeniami zawodowymi. Pozostałe odpowiedzi znacznie odbiegały od tych mających z nimi związek. Dzieci podawały zupełnie inne zabawy i czynności, niż te, które wymieniały poprzednio. Te, wiążące się zawodowymi aspiracjami, przedstawiają się następująco: chłopcy – lubię grać w piłkę (piłkarz), strzelać z pistoletów (żołnierz) i bawię się wozami strażackimi (strażak), dziewczynki – lubię się przebierać (modelka) i czesać swoje lalki (fryzjer).

Wyobrażenia i spostrzeżenia dzieci odnośnie ludzkiej pracy wyrażone zostały także w ich pracach plastycznych, do których należały rysunki. Najmłodsi,w trakcie przebiegu badań, poproszeni zostali o narysowanie wybranego przez siebie przedstawiciela zawodu. Dowolność wyboru sprawiła, że na kartkach papieru pojawiali się pracownicy z różnych dziedzin gospodarczych.

Przypuszczam, że większość prac przedstawia zawód, jaki dzieci chciałyby wykonywać w przyszłości. Pojawiła się m.in.fryzjerka, kwiaciarka, piłkarz, żołnierz, policjant itp., a więc te, które dzieci wymieniały, jako wymarzone.

Przedstawione postacie, w dużym stopniu odzwierciedlają rzeczywiste zawody, bowiem na rysunkach pojawiły się także narzędzia pracy, jakie wykorzystywane są do danego zawodu. Wkład pracy dzieci świadczy o tym, że wykonały one zadanie z dużą starannością i sumiennością.

Do niniejszej pracy dołączam kilka najciekawszych rysunków, jakie wykonały dzieci w wieku przedszkolnym.