Polityka rodzinna w Małopolsce

Opierając się na badaniach przeprowadzonych na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie (badania przeprowadzono za pomocą kwestionariusza on-line) dotyczącego analizy aktualnego stanu wdrażania reformy systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w województwie małopolskim oraz diagnozy potrzeb w tym zakresie, określono priorytetowe kierunki działań w zakresie pomocy społecznej w tym regionie[1].

Respondenci ocenili, iż priorytetem w działaniach na rzecz dziecka i rodziny w regionie powinna być:

• profilaktyka (blisko 75 % badanych, 74,2 %),
• wzmocnienie współpracy między instytucjami: sądami rodzinnymi, kuratorami, pracownikami placówek socjalizacyjnych, pracownikami socjalnymi, rodzinami zastępczymi (65,3 % badanych),
• edukacja społeczna (58,1 % badanych),
• wzmocnienie roli pracownika socjalnego (46,8 % badanych),
• zwiększenie intensywności działań nakierowanych na pracę z rodziną biologiczna dziecka (37,9 % badanych)
• usprawnienie koordynacji działań instytucji działających w regionie (30,6 % badanych).

Odpowiedzi wyraźnie wskazują na potrzebę podejmowania działań profilaktycznych, realizowanych we współpracy różnych instytucji pomocowych, których działania są koordynowane na poziomie regionalnym i lokalnym. Ważne jest również kształtowanie odpowiedniego klimatu społecznego sprzyjającego realizacji celów systemu opieki nad dzieckiem i rodziną. Uznano za konieczne wzmocnienie roli pracownika socjalnego oraz jego (także innych instytucji) współpracę z rodziną biologiczną dziecka.

W powyższym raporcie zamieszczono ponadto analizę SWOT (Strengths) – mocne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse,  Threats – zagrożenia) systemu pomocy dziecku i rodzinie w województwie małopolskim opracowaną podczas dyskusji grupowej, przeprowadzonej z ekspertami w październiku 2007 r. w Zakładzie Socjologii Gospodarki i Edukacji Uniwersytetu Jagiellońskiego[2].

W spotkaniu tym wzięli udział przedstawiciele różnych służb pomocowych. Byli to: Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zakopanem, Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie, Dyrektor Publicznego Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Krakowie, Dyrektor Specjalistycznej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej „Parkowa” w Krakowie, Członek Małopolskiej Rady Polityki Prorodzinnej, dwóch Kuratorów Zawodowych Sądu Rejonowego w Krakowie oraz przedstawiciel Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie[3].

Mocne strony systemu pomocy dziecku i rodzinie w województwie małopolskim:

• kapitał ludzki – świadomość i zaangażowanie pracowników pomocy społecznej,
• aktywność edukacyjna pracowników instytucji pomocy społecznej. Chęć doskonalenia warsztatu pracy i podnoszenia kwalifikacji,
• nastawienie na współpracę instytucji pomocy społecznej,
• praca jako misja.

Słabe strony systemu pomocy dziecku i rodzinie w województwie małopolskim:

• niskie zaangażowanie w rozwój pomocy społecznej i brak świadomości wagi problemów z tego zakresu wśród przedstawicieli samorządów,
• niewspółmierność wynagrodzenia pracowników pomocy społecznej do ciężaru ich pracy ? odpływ wykwalifikowanej kadry za granicę,
• zbyt małe zaangażowanie instytucji w działania profilaktyczne,
• brak zespołów przygotowujących programy pomocowe i zdobywających zewnętrzne fundusze,
• brak integracji działań instytucji zaangażowanych w pomoc rodzinie,
• brak świadomości konieczności kompleksowego spojrzenia na problemy o charakterze społecznym,
• brak jasnych definicji zadań instytucji i wynikające z tego problemy z ich współpracą,
• problemy z efektywną współpracą z instytucjami z pogranicza pomocy społecznej (służba zdrowia, policja),
• brak przygotowanych do interwencji pedagogów szkolnych, nauczycieli, brak znajomości procedur, prawa, brak pracy z trudnym uczniem.

Ocena ta jest niezbędnym elementem strategicznej analizy regionu, jego potencjału i braków, w zakresie których konieczne jest podjęcie działań o charakterze naprawczym.

Potencjalnymi i najistotniejszymi rangą zmianami w systemie opieki nad dzieckiem i rodziną w województwie, wg powyższych badań i analiz ekspertów, są[4]:

a)  działania profilaktyczne,

b)  współpraca z samorządami lokalnymi,

c)  wzmocnienie współpracy między instytucjami,

d) edukacja społeczna,

e)  zwiększenie intensywności działań nakierowanych na pracę z rodziną biologiczną dziecka,

f)   tworzenie lokalnych koalicji na rzecz przeciwdziałania patologiom społecznym,

g)  działania na rzecz zastępczych form rodzicielskich.

Następnie działania o nieco mniejszym znaczeniu niż wymienione powyżej to:

a)  podniesienie kwalifikacji kadr,

b)  koordynacja działań instytucji regionalnych,

c)  wzmocnienie roli pracownika socjalnego,

d) ciągła diagnoza sytuacji rodziny małopolskiej,

e)  zwiększenie liczby placówek pomocowych (ale tylko specjalistycznych) oraz kulturalno ? oświatowych.

Jako działania o zdecydowanie mniejszym znaczeniu niż wyżej wymienione eksperci ocenili:

a)  wsparcie programów realizowanych przez organizacje pozarządowe,

b)  wzmocnienie roli sądu rodzinnego.

Dodatkowo zespół ekspertów wymienił działania, które nie pojawiły się w wynikach badań internetowych, a do których należą takie działania, jak:

a) poznanie i wdrożenie nowych metod pracy z rodziną,

b) zatrudnienie specjalistycznej kadry (psycholog, pedagog) do pracy z rodziną zastępczą w środowisku),

c) ciągłe uświadamianie wagi i roli zastępczej opieki rodzinnej,

d) włączenie wspólnot religijnych w pomoc dziecku i rodzinie, właściwe przygotowanie duchownych do pracy z rodziną,

e) szkolenie kadry w zakresie pracy w terenie,

f) zwiększenie przygotowania instytucji stykających się z rodzinami: policja, szkoła, służba zdrowia.

Opierając się na powyższej analizie chciałam zaprezentować nową metodą pracy z rodzina jaką jest metoda Konferencja Grupy Rodzinnej, która jest wdrażana od 2006 roku do systemu pomocy rodzinie w województwie małopolskim.