Dojrzałość szkolną zwaną gotowością szkolną pojmuje się jako osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju psychicznego, który pozwoli sprostać obowiązkom szkolnym. Nie jest ona genetycznie uwarunkowanym procesem samorzutnego rozwoju, lecz składają się na nią różnorodne doświadczenia dziecka w sferze umysłowej, motorycznej, emocjonalnej i społecznej.
Zamierzeniem moich badań było ustalenie stanu przygotowania badanych dzieci do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej im. Romualda Traugutta w Żelechowie.
Dla tak podjętego problemu głównego ustaliłam następujące problemy szczegółowe:
- Jaki jest stan aktualnego rozwoju fizycznego badanych dzieci?
- Jaki jest stan aktualnego rozwoju intelektualnego badanych dzieci?
- Jaki jest stan aktualnego rozwoju emocjonalnego badanych dzieci?
- Jaki jest stan aktualnego rozwoju społecznego badanych dzieci?
- Czy i jakie można wskazać czynniki występujące w rodzinie dziecka, wpływające na aktualny stan gotowości badanych dzieci przygotowujących się do rozpoczęcia nauki w szkole?
- Czy i jakie można wskazać inne czynniki wpływające na aktualny stan gotowości badanych dzieci przygotowujących się do rozpoczęcia nauki
w szkole?
Spośród wielu metod wykorzystałam metodę sondażu diagnostycznego. Technikami jakie zastosowałam podczas przeprowadzania badań były: obserwacja, wywiad (pomiar środowiska wychowawczego), ankieta, test osiągnięć szkolnych oraz analiza dokumentów osobistych.
Rozważając aktualny rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny i społeczny Arkadiusza mogę stwierdzić, że chłopiec nie jest w pełni gotowy do podjęcia obowiązku szkolnego. Przyczyna nie leży tylko w nieprawidłowym rozwoju wszystkich sfer, ale i czynnikach zewnętrznych, utrudniających chłopcu prawidłowy rozwój i osiągnięcie gotowości szkolnej.
Mimo słabego stanu zdrowia, chorowitości czy wady wzroku, rozwój fizyczny Arkadiusza przebiega prawidłowo. Przedszkole do którego chodzi Arek w pełni zaspokaja podstawowe potrzeby rozwojowe chłopca, takie jak nauka i zabawa, czego brakuje w jego domu rodzinnym. Stały kontakt z dorosłymi i rówieśnikami, możliwość pracy w grupie, ćwiczenie sprawności intelektualnych i manualnych pozwala na prawidłowy rozwój fizyczny i intelektualny Arkadiusza. Arek opanował wiele umiejętności, które pozwolą na zdobywanie wiedzy na wyższych szczeblach edukacji.
Słabiej rozwinięta jest u chłopca sfera emocjonalna i społeczna. Niewłaściwa atmosfera w domu i złe zachowanie rodziców ukształtowały w dziecku takie postawy jak: zachowanie antyspołeczne, niezdolność do nawiązywania więzi uczuciowych, brak obiektywnej samooceny, wiary we własne siły, niepewność – te z kolei utrudniają prawidłowe funkcjonowanie Arkadiusza w przedszkolu.
Na podstawie analizy wyników badań wnioskuję, że Jagoda osiągnęła taki stopień rozwoju fizycznego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego, który umożliwia jej osiągnięcie gotowości szkolnej. Stan rozwoju wszystkich sfer Jagódki jest adekwatny do jej wieku i możliwości oraz sprzyja dalszemu kształceniu i pojmowaniu nowych wiadomości i umiejętności w klasie I szkoły podstawowej.
Rozwój fizyczny dziewczynki od momentu urodzenia się przebiega prawidłowo. Ma na to wpływ stała opieka ze strony rodziców i lekarzy. Dojrzałość fizyczna Jagódki wyraża się jej zdrowiem, dobrą sprawnością ruchową, manualną oraz ogólną aktywnością. Duży zasób wiedzy o świecie, zdolność analizy i syntezy wzrokowo-ruchowej, koncentracji uwagi, umiejętność wypowiadania się, rozumienie treści pojęć, rozbudzona ciekawość i chęć zdobywania wiedzy o świecie, świadczy o osiągnięciu dojrzałości umysłowej przez dziewczynkę.
Jagoda jest bardzo dobrze rozwinięta pod względem emocjonalnym i społecznym. Nawiązuje liczne kontakty z dorosłymi i rówieśnikami, potrafi współdziałać z kolegami z nauce i zabawie, przyjmuje odpowiedzialność za powierzone jej zadania, potrafi okazywać uczucia – radość z sukcesów i smutek z osiągania niepowodzeń. Uczęszczanie do przedszkola jest dla Jagódki kolejnym powodem rozwoju zarówno fizycznego, intelektualnego, jaki i emocjonalno-społecznego.
Biorąc pod uwagę rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny i społeczny Dominika stwierdzam, że chłopiec osiągnął taki stopień gotowości szkolnej, który pozwoli mu na rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej. Środowisko rodzinne, w którym wychowuje się chłopiec oraz przedszkole do którego uczęszcza, ukształtowało te cechy i umiejętności chłopca, które pozwolą mu na prawidłowy rozwój w kolejnych latach nauki.
Prawidłowy rozwój fizyczny jaki posiada Dominik odgrywa ważną rolę w jego przystosowaniu do życia oraz do późniejszego zdobywania wiedzy. Rozwój ruchowy chłopca wiąże się ściśle z rozwojem umysłowym, gdyż nabyte przez dziecko umiejętności i sprawności ruchowe przekształcają się w czynności intelektualne, operacje myślowe. Dominik w znacznym stopniu opanował wszystkie umiejętności potrzebne do nauki czytania i pisania czy arytmetyki. Chłopiec odznacza się właściwą postawą wobec nauki, jest pilny, wytrwały, potrafi skupić uwagę na dłuższą chwilę, aby wykonać powierzone mu zadanie. Opanowanie sprawności motorycznych oraz prawidłowy rozwój intelektualny ułatwia dziecku kontakty społeczne, które przyczyniają się do pozytywnej akceptacji Dominika przez grupę rówieśniczą oraz wpływają na jego prawidłowy rozwój osobowości.
Dominik osiągnął odpowiedni stopień rozwoju społeczno-emocjonalnego o czym świadczy właściwa postawa wobec przełożonych i rówieśników. Chłopiec potrafi współpracować w grupie rówieśniczej, zna i stosuje zasady obowiązujące w przedszkolu. Uległy charakter i wpływ środowiska zewnętrznego wpływają na negatywne postawy podczas pobytu w przedszkolu.
Analizując rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny i społeczny Marka wnioskuję, że nie osiągnął on gotowości do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Podstawową przyczyną jest wiek chłopca świadczący o nieopanowaniu wszystkich umiejętności potrzebnych do rozwoju intelektualnego oraz krótki pobyt w przedszkolu uniemożliwiający prawidłowy rozwój społeczno-emocjonalny.
Główną formą działalności Marka w przedszkolu jest zabawa, która nie uczy chłopca żadnych umiejętności poznawczych a doskonali negatywne cechy charakteru takie jak: chęć dominacji, przewodnictwa czy upartość. Kolejnym powodem nieopanowania niektórych umiejętności z zakresu wiedzy ogólnej jest niechęć Marka do zdobywania wiedzy, bark koncentracji, uwagi, zaangażowania i lenistwo.
Marek nie jest dostatecznie rozwinięty pod względem emocjonalno-społecznym. Nie potrafi dostosować się do rytmu panującego w przedszkolu, nie przestrzega zasad i norm tam panujących. Marek nie umie współpracować w grupie rówieśniczej, nie potrafi pracować i bawić się z innymi dziećmi. Brak w nim zaangażowania i samodyscypliny.
Podsumowując całość dokonanych w tym rozdziale analiz wyników badań, mogę stwierdzić, że na osiągnięcie gotowości szkolnej ma wpływ zarówno rozwój fizyczny, umysłowy, społeczno-emocjonalny, jak i wpływ rodziny, najbliższego otoczenia czy pobyt w dziecka przedszkolu.
Do osiągnięcia gotowości szkolnej przez Arkadiusza w znacznym stopniu powinna przyczynić się rodzina, która zapewni chłopcu odpowiednie warunki i możliwość dalszego kształcenia. Przez co Arek będzie się doskonalił w sferze umysłowej, motorycznej oraz emocjonalno-społecznej. Zadaniem przedszkola jest pobudzanie rozwoju chłopca w kierunku jego możliwości, umiejętności oraz zainteresowań. Zaś nauczyciel powinien przekazywać nowe wiadomości pobudzając chęć i motywację do nauki oraz tworzyć taką atmosferę, która pozwoli na wyzwalanie aktywności dziecka w nauce i zabawie.
Osiągnięcie optymalnego stopnia gotowości szkolnej przez Jagodę powinno wpłynąć na utrzymanie i doskonalenie zdobytej wiedzy i umiejętności przez dziewczynkę na wyższych szczeblach edukacji. Zadaniem rodziny jest wspieranie słowne i materialne w chęci kształcenia, zaś przedszkola doskonalenie formy pracy z dzieckiem, aby Jagódka osiągała lepsze rezultaty w nauce. Nauczyciel ma się przyczynić do pobudzania aktywności dziewczynki we wszystkich sferach rozwoju.
Zadaniami nałożonymi na rodziców Dominika jest doskonalenie chłopca w rozwoju fizycznym, intelektualnym, emocjonalnymi i społecznym. Pobudzanie jego aktywności poznawczej, ukierunkowywanie umysłowe, motywowanie do zdobywania wiedzy na drodze własnych doświadczeń i przemyśleń. Zadaniem nauczyciela przedszkola jest przekazywanie wiedzy, stwarzanie odpowiednich warunków do pracy w grupie, wyrabiania umiejętności słuchania, rozumowania i wypowiadania się.
Wskazaniami do osiągnięcia gotowości szkolnej przez Marka jest współpraca nauczycieli przedszkola z rodzicami dziecka w celu doskonalenia dziecka we wszystkich sferach rozwoju.
Zadaniem rodziców Marka jest kształtowanie prawidłowej wymowy, zasobu słownictwa poprzez liczne rozmowy i dyskusje; rozwijanie logicznego myślenia i zapamiętywania poprzez pobudzanie do obserwacji, rozmowy, wyjaśniania i wyciągania wniosków. Ponadto pobudzanie umiejętności słuchania; doskonalenia koncentracji uwagi; kształtowania umiejętności spostrzegania, analizowania i syntezowania poprzez gry i zabawy kształcące; rozbudzanie zainteresowania szkołą, nauką; wyrabianie samodzielności; współpracy i współdziałania w grupie rówieśniczej i dorosłych. Niezwykle istotnym jest stworzenie przez rodziców odpowiednich warunków od zabawy, nauki i odpoczynku dla dziecka.
Zadaniem przedszkola jest zapobieganie nieprawidłowościom rozwojowym Marka. Nauczyciel zaś odpowiedzialny jest za ukierunkowywanie umysłowe, społeczne i estetyczne aktywności chłopca. Powinien on stwarzać warunki do inicjatywy, samodzielnych doświadczeń oraz wyposażenia Marka w odpowiedni zasób umiejętności, wiadomości, sposobów zachowywania się i postępowania.
