Teren

Teren, organizacja i przebieg badań to kluczowe elementy każdej pracy naukowej, szczególnie empirycznej, ponieważ bezpośrednio wpływają na jakość uzyskanych wyników i ich wiarygodność. Starannie zaplanowany teren badań oraz dobrze zorganizowany proces ich realizacji zapewniają, że zgromadzone dane będą rzetelne, a sam proces badawczy będzie przebiegał zgodnie z założeniami metodologicznymi. W pracy magisterskiej rozdział poświęcony terenowi, organizacji i przebiegowi badań powinien szczegółowo opisywać, gdzie i jak zostały przeprowadzone badania, jakich narzędzi użyto oraz jakie kroki zostały podjęte, aby zrealizować badania w sposób efektywny i zgodny z celami pracy.

Teren badań odnosi się do fizycznego lub społecznego kontekstu, w którym prowadzone są badania. Może to być konkretne miejsce, takie jak szkoła, firma, instytucja, osiedle, miasto, a nawet region geograficzny. W zależności od charakteru badań, teren może obejmować zarówno przestrzeń fizyczną, jak i wirtualną, np. w przypadku badań online. Wybór terenu badań nie jest przypadkowy – musi on wynikać z problemu badawczego, pytań badawczych oraz celów badania. Badacz musi uzasadnić, dlaczego wybrano dane miejsce lub grupę osób, i w jaki sposób teren ten jest reprezentatywny dla badanego zagadnienia.

Przykładowo, jeśli badania dotyczą wpływu technologii cyfrowych na efektywność pracy w biurach, teren badań może obejmować kilka firm działających w różnych sektorach gospodarki. Warto przy tym zaznaczyć, że wybór firm może zależeć od ich wielkości, branży, poziomu wdrożenia technologii oraz dostępności danych. Badacz musi wówczas szczegółowo opisać, dlaczego wybrał te firmy, jakie kryteria spełniają, oraz jak ich specyfika wpływa na przebieg badań. W badaniach społecznych teren badań może obejmować zarówno instytucje, jak i społeczności, w których prowadzone są badania. W badaniach dotyczących opinii publicznej, teren badań może być bardziej rozproszony, obejmując różne grupy demograficzne, co wymaga szczególnej uwagi w organizacji logistyki.

Organizacja badań to szczegółowy plan działania, który umożliwia efektywne przeprowadzenie badań w wybranym terenie. Obejmuje to przygotowanie narzędzi badawczych, harmonogram badań, dobór próby, a także zarządzanie zasobami, takimi jak czas i dostępność respondentów. Dobrze zorganizowane badania są kluczowe, ponieważ pozwalają na systematyczne gromadzenie danych oraz minimalizują ryzyko pojawienia się błędów lub zakłóceń w trakcie ich realizacji.

Na etapie organizacji badań, badacz musi odpowiedzieć na kilka istotnych pytań: Jakie narzędzia będą użyte do zbierania danych?; Kiedy i jak zostaną one wdrożone?; W jaki sposób zostaną dobrane osoby do badania (próba)?. Ważne jest również, aby badacz opracował szczegółowy harmonogram badań, który uwzględni wszystkie etapy – od przygotowania narzędzi, poprzez pilotaż, aż po finalne zebranie i analizę danych. Harmonogram pozwala również monitorować postępy i identyfikować ewentualne opóźnienia, co jest istotne w kontekście zarządzania czasem.

Kiedy badania mają charakter terenowy, istotne jest także uzyskanie zgody od instytucji, organizacji lub osób, które są zaangażowane w proces badawczy. Często badacz musi uzyskać zgodę od władz uczelni, firmy, szkoły lub innych instytucji, a także poinformować uczestników o celach badań, procedurach i ewentualnych korzyściach lub ryzykach związanych z uczestnictwem. Proces ten, zwany procedurą uzyskania zgody etycznej, jest niezbędny, aby zapewnić, że badania są prowadzone w sposób zgodny z obowiązującymi normami etycznymi.

Przebieg badań odnosi się do faktycznego procesu zbierania danych w terenie, zgodnie z wcześniej opracowanym planem i harmonogramem. Na tym etapie badacz wprowadza w życie przygotowane narzędzia badawcze – przeprowadza ankiety, wywiady, obserwacje lub inne działania związane z gromadzeniem danych empirycznych. Ważnym elementem tego procesu jest monitorowanie zgodności działań z przyjętym planem, aby uniknąć odchyleń, które mogłyby wpłynąć na jakość wyników.

Przykładowo, jeśli badania obejmują przeprowadzenie wywiadów pogłębionych, badacz musi szczegółowo opisać, jak były one realizowane: ile trwały, ile osób wzięło w nich udział, w jakich warunkach były przeprowadzane i jakie pytania były zadawane. W przypadku badań ankietowych, należy opisać, w jaki sposób kwestionariusze były dystrybuowane (np. w formie papierowej, online), jak długo trwał proces zbierania odpowiedzi oraz jakie metody zastosowano, aby zapewnić, że próba była reprezentatywna. Jeśli badania obejmują obserwację, ważne jest, aby opisać, jak długo trwała obserwacja, jakie aspekty były obserwowane, a także czy badacz pełnił rolę uczestniczącą, czy bierną.

W trakcie realizacji badań mogą pojawić się nieprzewidziane trudności, takie jak problemy z dostępnością respondentów, trudności w uzyskaniu zgód lub zmiany warunków terenowych. W pracy magisterskiej należy również opisać, jakie wyzwania napotkał badacz podczas zbierania danych i jak sobie z nimi poradził. Dzięki temu czytelnik zyskuje pełen obraz procesu badawczego, a także zrozumie, jakie ograniczenia mogą mieć wpływ na wyniki badania.

Oprócz samego procesu gromadzenia danych, równie istotna jest organizacja przechowywania i zarządzania danymi. Zebrane dane muszą być odpowiednio zabezpieczone, aby uniknąć ich utraty lub nieuprawnionego dostępu. Badacz powinien również zadbać o anonimowość respondentów oraz przestrzeganie zasad ochrony danych osobowych, co jest szczególnie istotne w badaniach dotyczących wrażliwych tematów. W pracy magisterskiej należy szczegółowo opisać, jakie środki zostały podjęte w celu ochrony danych i zapewnienia anonimowości uczestników badania.

Teren, organizacja i przebieg badań to kluczowe elementy każdej pracy empirycznej, które wymagają starannego planowania i realizacji. Teren badań musi być starannie dobrany, aby odpowiadał na pytania badawcze i zapewniał reprezentatywność wyników. Organizacja badań obejmuje przygotowanie narzędzi badawczych, harmonogram, dobór próby oraz zarządzanie zasobami, co ma kluczowe znaczenie dla efektywności procesu badawczego. Przebieg badań to faktyczne wdrożenie tych planów w życie, z uwzględnieniem ewentualnych trudności i wyzwań, jakie mogą się pojawić. Szczegółowe opisanie wszystkich tych etapów w pracy magisterskiej jest niezbędne, aby zapewnić pełną transparentność i rzetelność przeprowadzonych badań.

Powyżej fragmenty jednej z prac dyplomowych:

Badania nad realizacją funkcji opiekuńczo – wychowawczych szkoły zostały przeprowadzono w Szkole Podstawowej w Stąporkowie. Powstała ona w 1930 roku. Mieści się w piętrowym budynku, który od początku swojego istnienia był przeznaczony do prowadzenia działalności oświatowej. W okresie wojny szkoła była zawieszona, ponieważ kwaterowali tu Niemcy. Naukę wznowiono dnia 5 marca 1945 roku. Obecnie jest to szkoła o pełnym stopniu organizacyjnym z dwoma i trzema równoległymi klasami (19 oddziałów). Naukę w szkole pobiera 516 uczniów w systemie dwuzmianowym.

Szkoła zatrudnia 32 nauczycieli w pełnym wymiarze godzin.

Tabela 1. Struktura personelu SP w Stąporkowie.

Spośród zatrudnionych w szkole nauczycieli 20 osób legitymuje się wyższym wykształceniem. Stanowi to 62,5% ogółu kadry pedagogicznej. Wykształcenie wyższe zawodowe posiada natomiast 8 osób (25%). W szkole pracują również 4 osoby, które ukończyły Studia Nauczycielskie. Dane te zawiera tabela 2.

Tabela 2. Wykształcenie nauczycieli

Prawidłowy dobór oraz opracowanie metod, technik i narzędzi badawczych jest warunkiem przystępowania do badań. Wyniki przeprowadzonych obserwacji muszą w pełni dotyczyć zjawisk, których zbadanie było celem podjęcia badań. Badania przeprowadzone były w Szkole Podstawowej w Stąporkowie. Jak już wcześniej wspominano dotyczyły one realizacji funkcji opiekuńczo – wychowawczych przez tę placówkę.

Badania odbywały się w kilku etapach. Przeprowadzono analizę dokumentów znajdujących się w szkole (Protokoły 2 Rad Pedagogicznych oraz plan pracy dydaktyczno – wychowawczy na rok 2010-2011).

Następnym etapem było przeprowadzenie wśród rodziców ankiety dotyczącej działalności wychowawczej i opiekuńczej szkoły. Kolejnym krokiem procesu badawczego było przeprowadzenie wywiadu z uczniami badanej placówki. Poza tym dokonano wielu obserwacji dotyczących działalności szkoły w Stąporkowie.

Badania dotyczące pracy wychowawczo – opiekuńczej przeprowadzone były przy pełnej akceptacji dyrekcji i dużej pomocy nauczycieli wyżej wymienionej placówki.