W działalności nauczyciela istotne jest życzliwe zainteresowanie się drugim człowiekiem wczuwanie się w przeżycia innych ludzi, rozumienie ich przeżyć. Jest to wrażliwość na wszystko co jest ludzkie i połączone z postawą opiekuńczej, życzliwej pomocy. Takie cechy jak: uprzejmość, życzliwość i serdeczność są nie do zastąpienia. Potrzebuje ich zarówno dziecko w wieku przedszkolnym i szkolnym, student i dorosły pracownik. Poprzez życzliwość i serdeczność może dojść do przybliżenia się ucznia do nauczyciela i nauczanego przedmiotu oraz zachęcić tak ucznia jak i nauczyciela do współpracy w realizowaniu zadań wychowawczych. Stosunki obojętne, chłodne lub odrzucające oddalają wychowawców i wychowanków od siebie, powodują występowanie konfliktów, niechęć do pracy, współdziałania, opóźniając proces wychowawczy.
Według T. Marzec w kontaktach bliskich i życzliwych ma miejsce ” wczuwanie się wychowawcy w psychikę wychowanka, mogą przenikać się ich wzajemne pragnienia i dążenia, może następować obopólne zrozumienie.” ( T. Marzec, 1988, s. 47).
Bardzo ważną cechą wynikająca z empatii jest zdolność do akceptacji ucznia, wyraża ona bowiem bezwarunkową zgodę na jego osobowość, na jego swoistą odrębność, na występowanie ucznia w roli członka zespołu klasowego, który łączy się z przyznawaniem takich samych praw jemu, jak i innym uczniom, okazaniem mu zainteresowania, życzliwości. Akceptacja ucznia wyklucza instrumentalne traktowanie jego osoby, posługiwanie się nim jako środkiem do zaspokajania własnych potrzeb lub regulacji stosunków z klasą. M. Łobocki uważa, iż akceptacja jest ściśle związana z podmiotowym traktowaniem ucznia przez nauczyciela z jego humanizmem. Uczeń postrzegany jest wtedy jako jednostka autonomiczna, która ma prawo do niezależności i odpowiedzialności za własne postępowanie. Wychowawca, dla którego uczeń jest podmiotem oddziaływań okazuje mu poszanowanie, serdeczność, uwzględnia jego najbardziej podstawowe potrzeby i udziela mu niezbędnej pomocy. ( M. Łobocki,1989, s. 82).
Nauczyciel musi uszanować godność ludzką ucznia, poczucie własnej wartości. Jak stwierdza E. Marek ” wychowawca powinien widzieć dziecko, dostrzegać zmiany zachodzące w jego wyglądzie, w wyrazie twarzy, wnikać w jego sytuacje życiowe, rozumieć je. Wpływać na niego nie tylko słowami, ale i owym ciepłem, życzliwym oddziaływaniem, uśmiechem, spojrzeniem akceptującym, czy wyrażającym zarzut, gestem wyrażającym autentyczną życzliwość, zrozumieniem”.( E. Marek, 1993, s. 46).
Według S. Seul nauczyciel nic nie traci ze swego autorytetu gdy przejawia zachowanie pomocne, uczynne a jednocześnie stawia wymagania pouczające do rozwoju. Opinia nauczyciela o uczniu wpływa na samoocenę ucznia i uruchamia następne ogniwo jakim jest spostrzeganie nauczyciela przez ucznia. ( S. Seul, 1995, s. 21).
Pozytywny obraz nauczyciela w świadomości ucznia sprzyja uzyskiwaniu przez tego ucznia lepszych wyników, niż gdy obraz ten jest negatywny. To spostrzeganie decyduje także o tworzeniu relacji z nauczycielem, zachowaniu wobec niego.
” Podstawowym zadaniem nauczycieli będzie odtąd nie przekazywanie wiedzy, lecz kształtowanie osobowości wychowanka i otwieranie przed nim drogi do rzeczywistego świata, zatem funkcje wychowawcze i inspirujące przeważać powinny nad funkcjami nauczającymi”. ( Raport UNESCO Uczyć się aby być)
M. J. Szymański uważa, że jeśli rozpatrujemy kształtowanie się osobowości, a zwłaszcza to, jak jednostka poznaje samą siebie i uczy się sterować własnym rozwojem to zawsze natrafiamy na mniej lub bardziej rozbudowaną sferę wartości.
Mogą to być wartości abstrakcyjne bądź konkretne, duchowe lub materialne, jednostkowe czy uniwersalne, przyjmowane wyłącznie rozumowo lub silnie uwikłane w kontekst emocjonalny. Niezależnie od charakteru wartości zwraca uwagę ich znaczna trwałość i to, że ściśle wiążą się z aktualnym lub przyszłym działaniem. ( M. J. Szymański,1988, s.132).