Planowanie i realizacja badań pedagogicznych to proces złożony i wieloetapowy, który wymaga precyzyjnego podejścia i systematyczności. Każdy etap badania ma swoje specyficzne cele i zadania, które muszą być wykonane w odpowiedniej kolejności, aby zapewnić rzetelność i wiarygodność wyników.
Pierwszym krokiem w badaniach pedagogicznych jest dokładne zdefiniowanie problemu badawczego. Na tym etapie badacz identyfikuje obszar, który wymaga zgłębienia i formułuje główne pytania badawcze. Jest to kluczowy moment, ponieważ dobrze sformułowany problem badawczy kieruje całym procesem badawczym. Następnie badacz przeprowadza przegląd literatury, który pozwala zrozumieć kontekst teoretyczny i empiryczny problemu badawczego. Analiza wcześniejszych badań pozwala zidentyfikować luki w wiedzy, które badanie ma na celu wypełnić, oraz przyjęcie odpowiednich ram teoretycznych. Na podstawie przeglądu literatury i zdefiniowanego problemu badawczego badacz formułuje hipotezy badawcze (w badaniach ilościowych) lub cele badawcze (w badaniach jakościowych). Hipotezy są przypuszczeniami, które badanie ma na celu potwierdzić lub odrzucić, natomiast cele badawcze definiują, co dokładnie badacz chce osiągnąć.
Kolejnym krokiem jest wybór odpowiednich metod badawczych. Badacz decyduje, czy zastosuje metody ilościowe, jakościowe, czy mieszane, oraz jakie konkretne techniki badawcze zostaną użyte (ankiety, wywiady, obserwacje, eksperymenty itp.). Wybór metodologii jest kluczowy dla zapewnienia rzetelności i trafności badań. Po wyborze metodologii badacz projektuje narzędzia badawcze, takie jak kwestionariusze, arkusze obserwacyjne, wywiady czy testy. Narzędzia te muszą być dobrze skonstruowane, aby zbierać dane, które będą precyzyjnie odpowiadać na pytania badawcze lub hipotezy. Przeprowadzenie pilotażu, czyli testowego badania na małej próbce, pozwala na sprawdzenie, czy narzędzia badawcze działają poprawnie i czy procedury badawcze są efektywne. Pilotaż pozwala zidentyfikować i poprawić wszelkie błędy lub niedociągnięcia przed przeprowadzeniem pełnego badania.
Główny etap badania to zbieranie danych zgodnie z wcześniej ustalonymi procedurami. Badacz przeprowadza ankiety, wywiady, obserwacje czy eksperymenty, gromadząc dane, które będą analizowane w dalszych etapach. Zebrane dane są następnie analizowane przy użyciu odpowiednich technik analizy ilościowej lub jakościowej. Analiza danych polega na przetwarzaniu informacji, aby znaleźć odpowiedzi na pytania badawcze, potwierdzić lub odrzucić hipotezy oraz wyciągnąć wnioski. Na podstawie analizy danych badacz interpretuje wyniki, porównując je z istniejącą literaturą i kontekstem teoretycznym. Wnioski z badań muszą być precyzyjne, uzasadnione i oparte na zebranych danych. Interpretacja wyników to również moment, w którym badacz ocenia, na ile udało się odpowiedzieć na postawione pytania badawcze oraz jakie nowe pytania się pojawiły.
Kolejnym krokiem jest raportowanie wyników badania. Badacz przygotowuje raport badawczy, który zawiera opis problemu badawczego, przegląd literatury, metodykę badania, wyniki analizy danych oraz wnioski. Raport powinien być przejrzysty, logiczny i dokładny, aby inni badacze mogli zrozumieć i ewentualnie powtórzyć badanie. Ostatnim etapem jest upowszechnianie wyników badania. Badacz prezentuje swoje wyniki na konferencjach naukowych, publikuje artykuły w czasopismach naukowych oraz dzieli się swoimi odkryciami z praktykami edukacyjnymi. Upowszechnianie wyników badań ma na celu nie tylko wzbogacenie wiedzy naukowej, ale również wpływ na praktykę edukacyjną i politykę oświatową.
Planowanie i realizacja badań pedagogicznych to proces składający się z wielu etapów, począwszy od zdefiniowania problemu badawczego, przez przegląd literatury, formułowanie hipotez i celów badawczych, wybór metodologii, projektowanie narzędzi badawczych, pilotaż, zbieranie i analizę danych, interpretację wyników, raportowanie, aż po upowszechnianie wyników. Każdy z tych etapów jest niezbędny, aby badanie było rzetelne, wiarygodne i miało realny wpływ na rozwój nauk pedagogicznych oraz praktykę edukacyjną.
Badania dzielą się na dwa zasadnicze etapy: badania pilotażowe i badania właściwe.
Badania pilotażowe
Celem przeprowadzenia badań pilotażowych było sprawdzenie poprawności konstrukcji narzędzia badawczego i poprawa ewentualnych błędów. W badaniach pilotażowych przeprowadzonych na grupie 5 osób sprawdzono przygotowane narzędzie pod kątem ich zrozumiałości dla osób badanych. Badani wystąpili w roli sędziów kompetentnych, a ich zadaniem było wypełnienie kwestionariusza. Badania przeprowadzono w dniu 28.05.2023.
Wszystkie pytania zawarte w kwestionariuszu okazały się zrozumiałe, dlatego też nie było powodów do wprowadzania poprawek.
Badania właściwe
Celem badań właściwych była weryfikacja hipotez w oparciu o otrzymane dane. Badania zostały przeprowadzone w dniu 2-3 czerwca 2023 roku.