pisanie prac

Rozwój aktywności dziecka i zabawy

WIEK PONIEMOWLĘCY

Rozwój zabawy wg Wygotskiego

  • Dominująca forma aktywności
  • Główne źródło rozwoju dzieci do osiągnięcia wieku szkolnego
  • Zabawy manipulacyjne – wywodzą się z zabaw funkcjonalnych; wykonywane dla przyjemności, swobodne; osiągnięcie określonego stanu rzeczy poprzez manipulowanie przedmiotem; np.: potrząsanie grzechotką, wożenie klocków; prowadzą do -à
  • Zabawy konstrukcyjne – dąży do uzyskania jakiegoś wytworu, widzi rezultat własnych działań, ale wciąż bardziej interesujące jest działanie niż efekt; np.: budowanie wieży z klocków
  • Zabawy symboliczne

Koncepcja rozwoju zabawy wg Bornsteina (2 i 3 r.ż.)

Stadium rozwoju Charakterystyka zabawy Przykład zachowania dziecka
I   Zabawy funkcjonalno-manipulacyjne
Ogólna aktywność funkcjonalna Używa jednego przedmiotu w zabawie Ciągnie zabawkę, np. autko na sznurku
Niespecyficzne działania kombinowane Używa dwóch lub więcej przedmiotów niezgodnie z ich przeznaczeniem Wkłada filiżankę do autka
Manipulacje specyficzne Używa dwóch lub więcej przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem Przykrywa garnek pokrywką
Stadium przejściowe Używa przedmiotu-zabawki w sposób bliski jego założonej funkcji Kładzie słuchawkę telefoniczną (telefonu-zabawki) obok ucha lub na ramieniu, nie wypowiada żadnych
II   Zabawy symboliczne
Udawanie skierowane na siebie Wykonuje udawane działania w odniesieniu do samego siebie Pije z pustej filiżanki
Udawanie skierowane na innych Wykonuje udawane działania w odniesieniu do innych Całuje lalkę
Sekwencje czynności udawanych Łączy dwa lub więcej udawanych działań Wykonuje ciąg czynności, np. całuje lalkę, kładzie ją do wózka, okrywa itp.
Zabawa w udawanie z przedmiotami zastępczymi W udawanym działaniu używa jednego lub więcej przedmiotów zastępczych Udaje, że klocek to słuchawka telefoniczna

Leslie – zabawa w udawanie

  • 18 do 24 m-cy
  • Dziecięca wiedza o umyśle, relacja pomiędzy
    • Podmiotem (agent) – zwykle samo dziecko
    • Podstawową reprezentacją (primary representation) – przedmiot, którym się bawi (np. klocek)
    • Rozkojarzoną reprezentacją (second-order/decoupled representation) – treść udawania (np. klocek jest filiżanką)
  • Rozkojarzenie (decoupling) – dziecko traktuje treść udawania odrębnie od rzeczywistych cech obiektu zabawy i relacji zawartych w jego podstawowej reprezentacji
  • podstawowa i rozkojarzona angażują różne poziomy przetwarzania, logiczne i przyczynowe
  • Wymagana umiejętność rozróżnienia rzeczywistości od jej reprezentacji
  • Rozumieją udawanie innych!
  • 3 formy udawania; wyróżniane na podstawie relacji między reprezentacją a jej przedmiotem; zawsze występują w pakiecie; mają charakter czasowy (zakotwiczenie – anchor)
    • Zabawa przed odniesienie (reference) – udawanie sytuacyjne; przyjęcie, że przedmiot jest czymś innym niż w rzeczywistości (np. banan – słuchawka telefonu)
    • Forma prawdy (truth) – udawanie że obiekt rzeczywisty ma nierzeczywiste cechy (np. płaszcz jest mokry, chociaż jest suchy)
    • Forma istnienia (existance) – wyobrażanie sobie czegoś, czego nie ma

ŚREDNIE DZIECIŃSTWO, WIEK PRZEDSZKOLNY

Zabawa symboliczna wg Piageta

  • Świat jest asymilowany do ego dziecka, a nie pomysły dostosowywane do rzeczywistości
  • Rozumienie relacji znaczący-znaczony, jeden przedmiot zastępuje drugi

Stadium I (1-4 r.ż.)

  1. Projekcja symbolicznych schematów na nowe obiekty
    1. Schematy znane – reprodukowanie własnych zachowań w odniesieniu do nowych obiektów (np. but płacze)
    2. Schematy działań zaobserwowanych u innych – powtarzanie cudzych czynności przy użyciu nowych przedmiotów (np. mycie podłogi muszelką)
  2. Rozdział między indeksami a działaniami
    1. Gest coraz bardziej niezależny od obiektu
    2. Prosta identyfikacja jednego obiektu w drugim (2 r.ż.)
    3. Gry imitacyjne – udawanie kogoś innego; angażuje wyobraźnię reprodukcyjną i elementy indeksacji
  3. Kombinacja symboli – wyobrażanie sobie scen

Stadium II (4-7 r.ż.)

  • Odtwarzanie rzeczywistości w zabawie
  • Role uczestników są nawzajem dopełniające
  • Poznanie właściwości obiektów, ale i świata społecznego: role wartości, tradycje, zwyczaje
  • Budowanie w wyobraźni światów à zabawa w dom, miasto itp.
  • Role płci à rozwój tożsamości płciowej
  • Pluszowe przytulanki – pozwalają przejść od emocjonalnej symbiozy z matką do autonomii

Symboliczna reprezentacja w rysunku wg Colomb

  • Trend rozwojowy: bazgroty à symbole graficzne
  • Bazgrot: nieprzedstawiający – pozostawienie śladu an papierze / przedstawiający – proste kształty geometryczne, traktowane jak symbole
  • Głowonóg –forma graficzna na przedstawienie ludzi i większości zwierząt, okrąg i linie
  • Dzieci najpierw rysują to, co wiedzą, później to, co widzą

Stadialne koncepcje rozwoju dziecięcego rysunku

Koncepcja rozwoju Wczesne dzieciństwo (1-3 r.ż.) Średnie dzieciństwo (3-6 r.ż.) Późne dzieciństwo (6-10/11 r.ż.) Wiek dorastania (10/11-16 r.ż.)
Kerschensteiner   Okres rysunku schematycznego; budzącego się odczuwania linii i kształtu Okres rysunku odpowiadającego w przybliżeniu  rzeczywistemu wyglądowi przedmiotów Okres wiernego odtwarzania postaci
Verworn   Faza idioplastyki (4-2.10 r.ż.)   Faza fizjoplastyki (11-15 r.ż.)
Luquet Okres braku realizmu Okres realizmu przypadku (4 r. ż.) Okres realizmu indywidualnego (5-10 r.ż.): rysunki cechuje wzorcowość, przejrzystość, przekształcanie gotowych obiektów Okres realizmu wizualnego
Szuman Okres bazgrot: zapełnianie płaszczyzny kreskami/kropkami; próba zamykania koła Okres idioplastyki

– 3-12 r.ż.: głowonogi

– 3-5 r.ż.: schemat uproszczony

– 5-7 r.ż.: przekształcenia afektywne

– symboliczne ujmowanie formy;

– wyrażanie przestrzeni przez układ pasowy i topograficzny

 Schemat wzbogacony o akcydensy (7-12 r.ż.): wyrażanie przestrzeni przez układ kulisowy Okres fizjoplastyki:

Faza realizmu wrażeniowego (12-13 r.ż.) – naśladowanie natury z zaznaczeniem cech indywidualnych rysującego;

Faza realizmu intelektualnego (13-15 r.ż.) – ujmowanie trójwymiarowości, stopniowe zatracanie indywidualnej świeżości rysunku
Lovenfeld Okres bazgrania i gryzmolenia (do 4 r.ż.) Okres preschematyczny (4-6 r.ż.):

– świadome tworzenie linii i kształtów;

– poszukiwanie i zmiany form symbolicznych;

– zaznacza się indywidualny sposób rysowania poszczególnych kategorii obiektów

 Okres schematyczny (7-9 r.ż.):

Wzbogacanie schematu o szczegóły, sytuowanie przedmiotów na linii podstawowej, którą może być brzeg kartki;

Okres rodzącego się realizmu (9-11 r.ż.):

Znika przezroczystość rysunku, dziecko rysuje z modelu, dekoruje rysunki

 Okres pseudorealizmu (11-13 r.ż.):

Wprowadzenie perspektywy, zaznaczanie subiektywnych doświadczeń

 
Ostrerrieth Okres bazgrania Faza schematu Faza realizmu konwencjonalnego Faza rozwoju indywidualnego (od 10 r.ż.)
Wallon, Cambier, Engelhart Pierwsze kreski:

Przejście do graficznej aktywności reprezentacyjnej – niestałość odniesień;

Okres ideogramów:

Wypracowanie systemu ekspresji graficznej – dziecko odkrywa znaczeniowe możliwości obrazu

 – wiek przezroczystości, przekształceń, dysproporcji;

– organizowanie się języka graficznego;

– reguły dotyczące porządkowania przestrzeni (góra-dół);

– reguły łączenia elementów i przestrzegania zasad pionu i poziomu;

– różnicowanie reprezentacji postaci ludzkiej

 – koordynacja różnych punktów widzenia;

– dziecko uczy się korzystać z powierzchni rysunkowej

– pojawia się linia, na której usytuowane są obiekty

– zaznacza się zależność rysunku od kontekstu społeczno-kulturowego

 – łączenie projekcji świata wewnętrznego i konwencji kulturowej

– strukturalizacja przestrzeni trójwymiarowej w rysunku przez zaznaczenie linii horyzontu i wprowadzenie planu przestrzennego

 

5/5 - (4 głosów)

Bunt młodzieńczy i jego atrybuty

Bunt młodzieńczy – forma sprzeciwu i brak dalszej zgody na te fizyczne, społeczne i psychologiczne sytuacje i stany rzeczy, które jednostka subiektywnie spostrzega jako ograniczające, zagrażające lub niezgodne z jej idealistycznymi oczekiwaniami i wyobrażeniami.

Atrybuty buntu młodzieńczego.

  • Bunt jest efektem osiągnięcia przez jednostkę świadomości własnego prawa do …
  • Bunt zawiera negatywność  wyrażającą się w intencjonalnej destrukcji i aspekt twórczy wyrażający się w próbach afirmacji bronionych wartości – celem buntu jest sprzeciw doprowadzający w konsekwencji do obalenia starego porządku i jego kategorycznego odrzucenia. Z drugiej strony jest to sprzeciw w imię „czegoś.
  • Bunt jest głęboko osadzony w doznaniach  i przeżyciach jednostki wzbudza bardzo silne emocje – bunt pojawia się w sytuacjach kiedy kończy się cierpliwość człowieka. Dlatego też może się pojawić w sytuacji najmniej oczekiwanej, a jego intensywne przeżycie odzwierciedlane w świadomości jednostki często nie da się ująć i opisać w kategoriach racjonalności.
  • Bunt zawiera w sobie komponent emocjonalno-oceniający ( płaszczyzna wewnętrzna/przeżyciowa) oraz komponent behawioralny (płaszczyzna zewnętrzna/działaniowa). – na płaszczyźnie przeżyciowej są to silnie zaznaczone emocje oraz różnego rodzaju sądy i oceny, na płaszczyźnie zewnętrznej to wprowadzenie własnego sprzeciwu w życie.
  • Bunt w swej zewnętrznej formie jest aktem swoistej odwagi i czynnej postawy wobec rzeczywistości – człowiek zbuntowany zawsze się za czymś opowiada i jeśli nawet sięga do środków związanych z oporem biernym, to robi to w imię zmiany. Obca jest mu postawa wyrażająca brak zainteresowania, obojętność czy brak własnego zdania.
  • Bunt jest ważnym składnikiem procesu internalizacji norm – pozwala młodemu człowiekowi spojrzeć na dotychczasowe wpływy i naciski otoczenia z innej strony, odciąć się od nich, być może nawet zdeprecjonować i symbolicznie zniszczyć, aby w ten sposób uzyskać poczucie autentycznej wolności w podejmowanych decyzjach .
  • Bunt młodzieńczy jest włączony w mechanizm kształtowania się tożsamości jednostki.

Bunt młodzieńczy a tożsamość osobista

Tożsamość osobista – pewna względnie trwała organizacja uczuć, wartości, doświadczeń i projektów na przyszłość odnoszących się do samego siebie (Malewska-Peyre). Przy czym chodzi tu o takie cechy umiejętności i wartości, które powstają w wyniku różnicowania JA-MY i pozwalają jednostce udzielić odpowiedzi na pytanie : kim jestem.

Bunt egocentryczny – istota tego buntu jest silna koncentracja na prawach przeżywającego go podmiotu, wsparta silnym przekonaniem o własnej słuszności. W początkowej fazie nacechowany jest intencjonalną destrukcją. Nastolatek może początkowo budować swoją tożsamość bardziej przez określenie kim nie jest lub nie chce być. W tym sensie służy on zakreśleniu granic tożsamości.

  • Logan podkreśla znaczenie buntu jako krótkoterminowej obrony przed zamętem tożsamościowym poprzez fakt intensyfikacji własnych przeżyć .

Młodzież próbuje budować koncepcje siebie w oparciu o dwa ważne procesy :

  • Proces identyfikacji ze znaczącymi osobami – przyjęcie ich poglądów, myśli, postaw i zachowania jako własne, co pozwala doświadczyć przeżyć z tym związanych, a także daje szanse na osobiste doświadczenie wszelkich konsekwencji, jakie wynikają z tak przyjętych racji i sposobów zachowania.
  • Proces eksperymentowania na rolach – może oscylować w kierunku jednego z dwóch procesów :
  • proces odkrywania siebie – rozpoznawanie autentycznych zdolności i możliwości tkwiących w jednostce. Podstawowe znaczenie nabierają nagrody wewnętrzne związane z uczuciami słuszności, mocy, kompetencji, pojawiający się jako efekt intuicyjnych i bardzo subiektywnych decyzji. Łatwiejszy jest on dla osób obdarzonych specyficznymi talentami oraz ludzi z tak zwana pasją życia.
  • Proces kreowania siebie – oparty jest na założeniu nieograniczonej liczby ludzkich wyborów, związany jest z przekonaniem, że cały świat jest dla mnie otwarty, że mogę stać się wszystkim i sam wybrać to stawanie się. Ma większy zasięg niż odkrywanie siebie, a szczególnego znaczenia nabierają nagrody zewnętrzne w postaci pochwały aprobaty, zainteresowania ze strony otoczenia.

Bunt młodzieńczy a tożsamość społeczna

Tożsamość społeczna – drugi subsystem tożsamości, wyróżniany szczególnie często w badaniach  z zakresu psychologii społecznej. Tajfel definiuje ją jako wiedze jednostki o tym, iż należy ona do określonej grupy społecznej wraz z emocjonalnym i wartościującym znaczeniem, jakie ma dla niej ta przynależność. Kształtowanie się t.s. wymaga różnicowania w zakresie MY-INNI.

  • Malewska-Peyere podkreśla, że przynależność do grupy społecznej jest kategorią niezmiernie ważną zarówno dla określenia własnego miejsca w społeczeństwie, jak również dla obrazu samego siebie
  • Niewiadomska podkreśla, ze przynależność jednostki do grupy pozwala również młodemu człowiekowi opóźnić moment wchodzenia w role związane z dorosłym życiem, przedłużyć czas eksperymentowania z rolami alternatywnymi, a tym samym przedłużyć rolę zbuntowanego dziecka.
  • Dalsze związki buntu młodzieńczego z tożsamością społeczną ściśle wiążą się z faktem wyodrębnienia przez jednostkę kategorię MY. Wyodrębnienie to może mieć charakter :
  • MY kategorialne odwołuje się do realnie istniejących podziałów społecznej rzeczywistości np.: rodzina, moja klasa, wegetarianie.
  • MY atrybucyjne – wyodrębnione w oparci o kryteria abstrakcyjne tworzące się w umyśle np.: ludzie poszukujący szczęścia, ludzie wrażliwi i otarci.
  • Tożsamość społeczna może być ważnym źródłem buntu młodzieńczego – bunt w imieniu praw innych ( tych innych którzy wchodzą w zakres pojęcia MY) Negowane a także afirmowane wartości i normy wynikają z przyjętej ideologii jest to bunt ideologiczny.
  • poczucie więzi , solidarności i wspólnoty losu z ludźmi – bunt altruistyczny. Jest on przeciwieństwem buntu egocentrycznego. Jawi się w obronie prawa innych ludzi do …, sprzyjają mu zaakceptowane przez jednostkę wyższe wartości ogólnoludzkie.
  • Zarówno bunt ideologiczny jak i altruistyczny mogą zwrotnie umacniać przyjęte wcześniej identyfikacje społeczne lub je weryfikować.  Stąd tez kategorie tożsamości społecznej i buntu pozostają w tzw. sprzężeniu zwrotnym.
  • Przez okres dorastania nie zanika jednak tendencja do buntu egocentrycznego. Do momentu osiągnięcia dojrzałej tożsamości jednostka będzie sprzeciwiać się ograniczeniom, naciskom i wymaganiom, aby ostatecznie z częścią z nich się pogodzić , cześć włączyć jako element własnej tożsamości, a cześć ostatecznie zanegować i odrzucić.

Oleszkowicz, A. „Miejsce i rola buntu młodzieńczego w kształtowaniu się tożsamości osobistej i społecznej” W: T. Rzepa „W poszukiwaniu tożsamości” str. 51-62

 

5/5 - (4 głosów)

Autonomia rozwoju człowieka

Autonomia rozwoju człowieka to zdolność jednostki do samodzielnego podejmowania decyzji i działania w celu osiągnięcia swoich celów. Oznacza to, że dana osoba jest w stanie kontrolować swoje działanie, a także przewidywać i przyjmować odpowiedzialność za jego konsekwencje. Autonomia rozwoju człowieka jest ważna dla zdrowia psychicznego i dobrego funkcjonowania, ponieważ pozwala jednostce na kształtowanie swojego życia zgodnie z własnymi wartościami i potrzebami. Jest ona również ważna dla rozwoju osobowości, ponieważ pozwala jednostce na rozwijanie swojej tożsamości i budowanie swojej wiary w siebie.

Koncepcja dorosłości i jej znaczenie

  • Zagadnienie autonomii rozważa się zazwyczaj w odniesieniu do ludzi dorosłych (dojrzałych)
  • Koncepcje (czy też teorie) dorosłości służą podziałowi według wartości, pozytywnie ceniąc dojrzałość czy też dorosłość. Różnicuje jednostki na: dojrzałe, niedojrzałe i ewentualnie „przejrzałe”.
  • Rozwój dzieci zgodnie z tymi koncepcjami jest ujmowany jako możliwość osiągnięcia dorosłości, rozwój w późniejszych latach życia jest ujmowany jako możliwość utrzymania określonego stanu rozwoju (teorie takie można nazwać teoriami deficytu rozwojowego)

Granica rozwoju i jego zamknięcie

  • Jedne teorie mówią o tym, że rozwój jest procesem zamkniętym a jego granicą jest stan dojrzałości. Nie czynią przy tym rozróżnienia pomiędzy zamknięciem a granicą rozwoju.
  • Inne teorie opierają się na modelu konstrukcji technologicznej i utożsamiają realizację planu tej konstrukcji z zamknięciem i granicą rozwoju.
  • Wg Niemczynskiego, nie można wyjaśnić indywidualnego rozwoju człowieka w kategoriach stosunków społecznych albo w kategoriach zoologicznej ontogenezy lub w kategoriach abstrakcyjnych relacji pojęciowych.

Kryteria autinomii

  • Autonomiczny proces rozwoju rozgrywa się: a) w cyklach rozciągających się na całe życie jednostkowe b) tworzy własny wewnętrzny model normatywny c) według którego dokonuje się regulacja jego przebiegu d) doprowadzająca do zamknięcia cyklu e) wypełnionego aktywnością tworzącą formy życia z osobowości w świecie wspólnego z innymi ludźmi życia danej osoby.
  • Autonomiczna dorosłość wywodzi się ze swobodnej eksploracji własnego doświadczenia aniżeli z poddania go kategoriom społecznym w poszukiwaniu jego sensu i wartości. Jest ona zarówno dorosłością członka grupy, uczestnika różnorakich procesów społecznych

Więź społeczna i wolność

  • Autonomiczny rozwój zakłada: 1 wspólny świat społeczny z jego normami 2. spotkanie się jednostki na tym terenie z innymi ludźmi czyli jej udział w zdarzeniach i procesach tego wspólnego świata społecznego 3. wewnętrzne doświadczenie jednostki jakie tworzy się w efekcie jej udziału w tym świecie 4. interpretację tego doświadczenia
  • Wyżej wymienione warunki są konieczne ale niewystarczające do zaistnienia pojęcia autonomicznego rozwoju potrzebny jest jeszcze afirmacja własnego, nie nadanego sensu i wartości wewnętrznego doświadczania jednostki.
  • Autonomia człowieka i jego rozwoju rysuje się w tym ujęciu jako autonomia jednostki kultywującej więź z innymi, a nie jako autonomia osoby uzależniającej się od związków z innymi
  • Trzy nurty rozważań nad rozwojem:
    • Orientacja aprioryczna – powstaje wokół przeświadczenia o kształtowaniu się umysłu i osobowości człowieka wedlw wewnętrznego planu, przyrodzonej normy, realizowanej w toku indywidualnego rozwoju.
    • Orientacja aposterioryczna – twierdzenie o ukształtowaniu się umysłu i osobowści w efekcie przejęcia zewnętrznego porządku, który zostaje przyswojony w toku indywidualnego rozwoju stając się własną uwewnętrznioną normą
    • Orientacja dialektyczna – ścieranie się przeciwstawnych tendencji (umysł i osobowość kształtują się w zderzeniu z czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi)

W stronę teorii

  • Orientacja autonomiczna (4 nurt) – łączy wszystkie pozostałe nurty ale jednocześnie pokazując, że żaden z nich nie jest wystarczający do ukazania zagadnienia rozwoju

O celu, granicy i zamknięciu rozwoju jeszcze

  • Niemczyński – nie widzi sensu w wyznaczaniu granicy rozwoju, woli pozostawić rozwój w formie procesu otwartego.

Poznawczo-praktyczny stosunek do autonomicznego rozwoju

  • Wg Niemczyńskiego działania których przedmiotem jest drugi człowiek, kształtować nie w nastawieniu na określanie celów i dobór środków dla osiągnięcia lepszego stanu rzeczy. Działania takie są o tyle adekwatne wobec indywidualnego rozwoju o ile kształtowane są przez nastawienie na afirmację indywidualnego życia człowieka. (postawa działaniowo-poznawcza)
  • Składniki postawy działaniowo-poznawczej:
  1. nie wyłączane żadnej formy życia osobowości z kręgu życia wspólnego
  2. aktywna życzliwość i zbliżenie się do każdej formy życia osobowości w celu
  3. poznania lecz nie zawładnięcia nią, a dla próby jej zrozumienia w jej własnej perspektywie co pociąga za sobą
  4. szacunek a nawet pokorę wobec życia i osobowości
  5. równość i wzajemność oddziaływania

Fazy indywidualnego rozwoju

  • Od okresu dorastania rozwija się: najpierw motywacyjne i kierownicze centrum w toku personalizacji ludzkich zadań i dążeń, następnie wytworzone zostają indywidualne, właściwe danej osobie syntezy środków i sposobów realizacji przyjętych za własne ludzkich zadań i dążeń w czasie i miejscu, na które przypada życie jednostki. Trzecim etapem jest proces eksternalizacji osobowości, kiedy indywidualna synteza ludzkich zadań i dążeń oraz sposobów i środków ich realizacji poddana zostaje testom konfirmacji w postaci wartościowych wkładów do procesów życia wspólnego, uznanych i przyjętych jako adekwatny zewnętrzny wyraz unikalności wewnętrznej struktury jednostki, akceptującej je jako odpowiadające jej aspiracjom oraz okolicznościom spełnienie życiowych zadań i dążeń .
5/5 - (5 głosów)

Rozwój fizyczny ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku wczesnoszkolnym

„Każde dziecko rozwija się w innym tempie, w odmiennych warunkach środowiskowych, każde jest odrębną indywidualnością. Różni się od swoich rówieśników rozmaitymi cechami fizycznymi i psychicznymi”[1]

Na rozwój fizyczny składa się wiele różnorodnych przemian. Dotyczą one zarówno aparatu ruchu, a więc układu kostnego, stawów, mięśni i układu nerwowego, jak i innych układów organizmu:krwionośnego, oddechowego czy trawiennego. Przypomnę, że rozwój fizyczny to ciągły proces przebiegający nierównomiernie i skokowo prowadzący do dojrzałości organizmu w toku rozwoju człowieka.

Podstawowymi aspektami rozwoju fizycznego są:

a)aspekty jakościowe:

  1. wzrastanie, czyli powiększanie się wysokości i masy ciała, a więc zwiększanie się rozmiarów organizmu,
  2. różnicowanie, czyli doskonalenie się struktury tkanek. To dostrajanie się poszczególnych układów względem siebie i kształtowanie się proporcji organizmu,
  3. dojrzewanie, czyli doskonalenie czynności poszczególnych układów o ściślejsze wzajemne uzależnienie ich funkcji,
  4. postęp, procesy różnicowania i dojrzewania, które zazwyczaj zachodzące na tle procesów wzrastania, prowadzą do zapewnienia homeostazy systemu, jakim jest organizm jako całość. Ten proces doskonalenia strukturalno-funkcjonalnego organizmu może być rozumiany jako postęp we wzajemnych stosunkach ustrój – środowisko.

b) aspekty ilościowe:

  1. kinetyka,
  2. rozmach,
  3. dynamika,
  4. rytm rozwoju.

Prawidłowy rozwój fizyczny zależy od wielu czynników. Główne z nich są to: wrodzone możliwości rozrostu, wpływy środowiskowe, stan morfologiczny i czynnościowy wszystkich narządów uczestniczących w przemianie materii, racjonalne odżywianie, psychiczne samopoczucie dziecka oraz stan zdrowia. Stan zdrowia dziecka w dużej mierze decyduje o osiąganiu przez nie powodzenia w szkole. Niski poziom sprawności dziecka może być spowodowany różnymi procesami chorobowymi, wadami budowy, słabą koordynacją ruchową, zaburzeniami somatycznymi itp.

Na początku okresu wczesnoszkolnego, zanikają dziecięce proporcje budowy ciała. Zwłaszcza w wieku 9-11 lat proporcje te niemal nie różnią się od dorosłego organizmu . Mimo to układ kostny dzieci, choć jest dużo bardziej wytrzymały niż w wieku przedszkolnym, dalej nie jest ukształtowany prawidłowo. Kościec w dalszym ciągu jest miękki i plastyczny. W obrębie odcinka piersiowego kręgosłupa, następuje pogłębienie kifozy piersiowej, natomiast lordoza lędźwiowa jest niewielka. Kończy się proces kostnienia kości palców i śródręcza oraz następuje szybki rozwój kończyn dolnych. Stopa jest niska, szeroka i średnio wysklepiona. Nauczyciel powinien stale korygować postawy dziecka przy siedzeniu, wprowadzać wiele ćwiczeń poprawiających gibkość kręgosłupa i sprawność ręki. W okresie tym zauważamy szybki wzrost wymiarów szerokościowych. U chłopców rozwija się pas barkowy a u dziewcząt biodrowy. Klatka piersiowa ulega spłaszczeniu. Trwa również proces wyrastania zębów stałych. Rozwój układu kostnego oraz mięśniowego, wpływają na zwiększanie się precyzji manualnej, a także wytrzymałości przy wykonywaniu różnorodnych czynności ruchowych. [2]

Układ krwionośny nie nadąża jeszcze za rozwojem kośćca. Dlatego też serce jest mniejsze w stosunku do rozmiarów ciała, ale stale rośnie. Częstość akcji serca stopniowo się obniża, a ciśnienie krwi podnosi. Przekrój naczyń krwionośnych jest stosunkowo duży, co sprzyja pracy serca i ułatwia wypoczynek po wysiłku[3].

Ponieważ organizm dziecka stale domaga się ruchu, stymulacji ulega również układ oddechowy. Zwiększa się ilości pęcherzyków płucnych oraz pojemność życiowa płuc a przed zakończeniem tego okresu rozowojowego, ciężar płuc zwiększa się prawie dziesięciokrotnie. Praca układu oddechowego staje się coraz bardziej ekonomiczna. Następuje zmniejszenie ilości oddechów na minutę oraz pogłębienie oddechu[4].

Mięśnie są jeszcze słabo rozwinięte i niedojrzałe pod względem pełnionej funkcji, chodź zauważamy ich szybki rozrost. Dzieci w tym okresie szybko się męczą, gdyż duże grupy mięśniowe mimo, że rozwijaj ą się wcześniej niż małe, to nadal są słabe. W okresie tym dzieci wykonują dużo ruchów zbytecznych i szybkich, nie adekwatnych do tempa pracy. Z tego powodu też, powinno się w dalszym ciągu ćwiczyć mięśnie drobne. Najlepiej poprzez ćwiczenia i zabawy ruchowe, gdyż potrzeba ruchu w tym okresie jest szczególnie duża.

Układ nerwowy rozwija się w bardzo szybkim tempie, dzięki wrodzonej ruchliwości i różnorodnej aktywności ruchowej dziecka. Spełnia on funkcję regulatora i koordynatora współdziałania układów, organów oraz narządów, tworząc w ten sposób niepodzielną całość organizmu. Mózg dziecka w młodszym wieku szkolnym zbliża się do swej ostatecznej wielkości oraz wagi. Powiększeniu rozmiaru i ciężaru, towarzyszą zmiany obwodu głowy. Ciężar mózgu wynosi u 9 letniego dziecka 1300 g, gdy tymczasem mózg dorosłego waży ok. 1400 g. Najszybciej rosną i rozwijają się płaty czołowe. Dojrzewa również kora mózgowa i wzrasta jej wpływ na niższe części układu nerwowego. Zauważalny jest wzrost poziomu wrażliwości zmysłów, co pozwala na lepsze, dokładniejsze, postrzeganie. Wyostrza się słuch, węch, dotyk, smak, wyczucie przestrzeni, czasu, równowagi i czucie mięśniowe. Dzieje się tak dzięki nabywaniu przez dzieci, drogą eksperymentalną, coraz to nowszych i bogatszych doświadczeń ruchowych, podczas takich czynności jak zabawy i gry oraz dzięki przebywaniu w różnym środowisku, przeżywania różnych sytuacji, rozwiązywania najrozmaitszych problemów oraz przezwyciężania przeszkód.

Układ trawienny staje się bardziej wydajny, dzięki czemu dziecko może powstrzymać się od jedzenia przez dłuższy czas. Dzieje się tak, gdyż regulacji ulega wydzielanie, trawienie, wchłanianie oraz wydalanie. W związku z tym, zmieniają się też potrzeby dziecka związane z odżywianiem a zwłaszcza istotna jest wartość energetyczna spożywanych pokarmów. W okresie tym należy dostarczać organizmowi przede wszystkim białka oraz witaminy[5].

Wszystkie opisane przeze mnie zmiany rozwojowe, przyczyniaj ą się do coraz bardziej celowych odpowiedzi organizmu na bodźce środowiska. Owe „celowe odpowiedzi” zdaniem Gniewkowskiego i K. Wlaźnik „oznaczają przede wszystkim odpowiedzi motoryczne o bardziej skoordynowanym charakterze działalności celowej, refleksyjnej, eliminującej w coraz większym stopniu niepotrzebne napięcia, przyruchy (synkinezje), tak charakterystyczne w przyswajaniu umiejętności ruchowych”[6].

Podsumowując Ryszard Przewęda stwierdza, że: proporcjonalność rozrostu i wysoki stopień rozwoju właściwości morfologicznych, sprawności funkcji, dobra współpraca pomiędzy poszczególnymi układami, wrażliwość zmysłów, ogólna odporność ustroju, znaczne przystosowanie do warunków środowiskowych, duża samodzielność biologiczna, wszystko to pozwala określić młodszy wiek szkolny jako etap wyróżniający się ogólną harmonią rozwoju. Jest to jakby gromadzenie rezerw w organizmie do przejścia przez następny trudny okres- dojrzewanie płciowe[7].

Największe zmiany zachodzące w procesie dojrzewania, obserwujemy w trakcie okresu pokwitania, który zaczyna się między 10-12 rokiem u dziewcząt oraz 12-14 rokiem życia u chłopców. Następuje tu znaczne przyspieszenie wzrastania, szczególnie kości długich, co w konsekwencji prowadzi do zmian proporcji ciała. Staje się ono smuklejsze a środek ciężkości zostaje przesunięty w górę.

Po około 2 latach od skoku szczytu pokwitaniowego, następuje szybszy przyrost parametrów szerokościowych a w szczególności tkanki tłuszczowej, co powoduje również zwiększenie się masy ciała. Zaznacza się dymorfizm płciowy w budowie ciała. Występuj ą inne proporcje szerokościowo-długościowe (głównie szerokości bioder i długości kończyn dolnych w stosunku do tułowia). Chłopcy mają bardziej rozwinięty pas barkowy, dziewczęta natomiast szersze wymiary pasa biodrowego. Poza tym posiadają większą, niż chłopcy, bezwzględną i relatywną masę tłuszczu oraz słabszą konstrukcję stawów- te cechy są naturalną przyczyną słabszej sprawności fizycznej w porównaniu do chłopców. Koniec rozwoju fizycznego, który prowadzi do ukształtowania się dojrzałego organizmu, przypada na 20-24 rok życia u chłopców oraz 18-20 rok życia u dziewcząt.

Przy rozważaniach na temat rozwoju fizycznego nie można pominąć dostrzeganego przez badaczy zjawiska akceleracji. Nazwę „akceleracja” przyjęto według J. Przewędy, dla określenie powszechnie znanego zjawiska przyspieszonego rozwoju fizycznego młodych generacji. Przyspieszenie rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży polega na coraz wcześniejszym pojawieniu się pewnych zjawisk, typowych dla określonych faz rozwoju osobniczego np. :obserwuje się pojawienie coraz większej liczby dzieci, których wymiary przewyższają normę dla tej grupy wiekowej. I tak np. obserwuje się większą wagę ciała noworodków: przyspieszenie różnych zjawisk rozwojowych, takich jak proces kostnienia, ząbkowanie itp.; wcześniejsze występowanie chorób wieku dziecięcego; intensywniejszy i szybszy rozrost ciała. Wraz z rozwojem fizycznym rozwija się i doskonali motoryczność dziecka.

[1]   Cudak H., Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka W: Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, PTHP Warszawa 1999, s. 189.

[2] Roszkiewicz I., Psychologia rozwojowa dla rodziców. Młodszy wiek szkolny, Nasza Księgarnia Warszawa 1985.

[3]   Bielski J. Metodyka wychowania fizycznego i zdrowotnego, Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2005 ,s. 92-93.

[4]   Astrand P.O., Dzieci i młodzież, zdolność wysiłkowa, rozwój fizyczny, Sport Wyczynowy 1992 .

[5]   Runiewicz – Witczakowa R., Dziecko w wieku przedszkolnym, PZWL Warszawa 1978.

[6]   Gniewkowski W., Wlaźnik K., Wychowanie fizyczne, WSiP Warszawa 1985.

[7]   Przewęda R., Rozwój somatyczny i motoryczny, PZWS Warszawa 1973.

4.8/5 - (6 głosów)

Krytyka zdehumanizowanego systemu edukacyjnego

Autokreacja i samorozwój wymagają odpowiednich przedsięwzięć edukacyjnych wkraczających w obszary emocjonalne. Fakt ten wpływa na wzrost znaczenia komputerowej terapii pedagogicznej realizowanej w trakcie zajęć a skierowanej do wszystkich uczących się, a nie, jak dotychczas do osób z określonymi deficytami. Między innymi system edukacji zapewnić będzie musiał działania ochronę zabezpieczające przed takimi zjawiskami, jak np. „komputerofobia”. Nie każdy umysł jest dostatecznie odporny i zachowuje dystans względem komputerowych „nauczycieli”. Spowoduje to konieczność działań terapeutycznych znacznie poszerzających usługi oferowane przez obecną pedagogikę.

Do krytyki zdehumanizowanego stosowania komputerów w edukacji skłania też sposób wykorzystania komputera w realizacji celów zadaniowych. Dotychczas zdecydowana większość programów wykorzystywana jest do ściśle określonych treści przedmiotowych. Do rzadkości należy wychodzenie poza jeden temat, lub grupę tematów w danej dyscyplinie nauki. W rezultacie prowadzi to do podrażania kształcenia, dając w ten sposób jeszcze jeden asumpt przeciwnikom do krytyki stosowania komputerów w kształceniu. Przenoszenie tradycyjnego sposobu przekazu wiedzy we współczesnej szkole na nowe narzędzie, jakim jest komputer, powoduje niepełne wykorzystanie jego możliwości a czasami wręcz przynosi negatywne skutki dla rezultatów kształcenia. Dlatego też sądzę, że efektywne wprowadzenie komputera do szkoły wdrażającej humanistyczne ideały, wymaga z jednej strony, zmiany jej organizacji, z drugiej, przyjęcia interdyscyplinarnego i systemowego ujmowania wiedzy oraz wprowadzenia nauczania problemowego.[1]

Krytyka zdehumanizowanego systemu edukacyjnego oznacza, że system ten jest oskarżany o brak ludzkiego podejścia do uczenia się i rozwijania młodych ludzi. W takim systemie nacisk kładziony jest na osiągnięcie wyników i osiągnięcie celów, zamiast na rozwijanie indywidualnych potrzeb i zainteresowań uczniów. Konsekwencją tego jest brak motywacji uczniów, brak zainteresowania nauką, a także brak rozwoju umiejętności interpersonalnych i emocjonalnych.

Wiele osób krytykujących zdehumanizowany system edukacyjny uważa, że powinno się skupiać na rozwijaniu indywidualności uczniów, a nie na przygotowywaniu ich do konkurencji na rynku pracy. Powinno się również zwiększać autonomię uczniów i pozwalać im na samodzielne podejmowanie decyzji dotyczących swojego rozwoju.

Aby zhumanizować kształcenie, konieczne jest również wprowadzenie różnorodnych metod nauczania, które będą odpowiednie dla różnych stylów uczenia się. Powinno się również zwiększyć udział rodziców i społeczeństwa w procesie kształcenia, aby uczniowie mogli czerpać wsparcie i inspirację od różnych źródeł.

W krytyce zdehumanizowanego systemu edukacyjnego ważne jest również, aby pamiętać o tym, że jest on często przejawem szerszych problemów społecznych, takich jak brak równości szans i brak zaufania do procesów edukacyjnych. Dlatego też, aby zhumanizować kształcenie, konieczne jest również rozwiązanie tych problemów na szerszym poziomie.

Krytyka zdehumanizowanego systemu edukacyjnego stanowi ważny temat w dziedzinie pedagogiki i badań nad edukacją. W obliczu rosnącej automatyzacji i standaryzacji w systemie edukacyjnym, wielu badaczy, pedagogów oraz aktywistów zwraca uwagę na negatywne konsekwencje tego trendu. Zdehumanizowany system edukacyjny to taki, który koncentruje się na efektywności, pomiarze wyników i standaryzacji, często kosztem indywidualnych potrzeb uczniów, ich emocji i rozwoju osobistego. Krytyka tego podejścia wskazuje na potrzebę przywrócenia humanistycznych wartości do edukacji, które uwzględniają pełny potencjał uczniów oraz ich indywidualne potrzeby i aspiracje.

Pierwszym kluczowym aspektem krytyki zdehumanizowanego systemu edukacyjnego jest zjawisko nadmiernej standaryzacji i pomiaru wyników. Współczesne systemy edukacyjne często koncentrują się na testach standaryzowanych i innych formach oceny, które mają na celu porównywanie uczniów i szkół na podstawie jednolitych kryteriów. Takie podejście, choć może mieć na celu ujednolicenie standardów edukacyjnych, często prowadzi do pomijania indywidualnych potrzeb uczniów oraz różnorodnych metod nauczania, które mogą być bardziej efektywne dla poszczególnych osób. Standaryzacja może również prowadzić do tworzenia stresującego środowiska, w którym uczniowie czują presję osiągania określonych wyników, co negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne i motywację do nauki.

Kolejnym istotnym aspektem krytyki zdehumanizowanego systemu edukacyjnego jest zaniedbywanie aspektów emocjonalnych i społecznych procesu nauczania. W systemach skoncentrowanych na wynikach, często pomija się znaczenie wsparcia emocjonalnego oraz rozwijania umiejętności interpersonalnych. Uczniowie mogą czuć się traktowani jako „produkty” w systemie edukacyjnym, a nie jako jednostki z unikalnymi potrzebami i aspiracjami. W takim środowisku trudno jest kształtować umiejętności społeczne, empatię czy zdolność do pracy w zespole, które są niezbędne do sukcesu w życiu zawodowym i osobistym. Zaniedbywanie tych aspektów może prowadzić do pogłębienia problemów emocjonalnych i społecznych wśród uczniów, takich jak niska samoocena, wypalenie czy trudności w relacjach interpersonalnych.

W kontekście krytyki zdehumanizowanego systemu edukacyjnego warto również zwrócić uwagę na problem niedostatecznego uwzględniania różnorodności uczniów. Systemy edukacyjne oparte na jednolitych standardach często nie uwzględniają indywidualnych różnic w stylach uczenia się, zdolnościach czy doświadczeniach życiowych uczniów. Uczniowie z różnymi potrzebami edukacyjnymi, takimi jak osoby z niepełnosprawnościami, uczniowie z różnych kultur czy o różnym poziomie zaawansowania, mogą nie otrzymać odpowiedniego wsparcia w systemie, który koncentruje się na jednym, ujednoliconym podejściu do nauczania. To może prowadzić do pogłębiania nierówności edukacyjnych i wykluczenia, co ma długofalowe konsekwencje dla rozwoju uczniów oraz ich przyszłych możliwości życiowych.

Warto również zwrócić uwagę na skutki, jakie dla nauczycieli ma zdehumanizowany system edukacyjny. W środowisku, w którym nacisk kładzie się na osiąganie określonych wyników, nauczyciele mogą czuć się zmuszeni do dostosowywania swoich metod nauczania do wymagań systemu, co może ograniczać ich kreatywność i zdolność do indywidualnego podejścia do uczniów. Presja wyników i ocen może prowadzić do wypalenia zawodowego, obniżenia morale i motywacji nauczycieli, co z kolei wpływa na jakość edukacji i relacje z uczniami. Nauczyciele, którzy czują się zepchnięci do roli „wykonawców” standardów, mogą mieć trudności w angażowaniu się w proces nauczania w sposób, który sprzyja rozwojowi uczniów i ich indywidualnym potrzebom.

Odpowiedzią na krytykę zdehumanizowanego systemu edukacyjnego jest dążenie do wprowadzenia humanistycznych wartości i podejść, które koncentrują się na holistycznym rozwoju ucznia. W tym kontekście coraz większą uwagę zwraca się na znaczenie edukacji opartej na empatii, zrozumieniu indywidualnych potrzeb uczniów oraz wspieraniu ich emocjonalnego i społecznego rozwoju. Takie podejście uwzględnia różnorodność stylów uczenia się i potrzeb edukacyjnych, a także promuje tworzenie środowiska edukacyjnego, które sprzyja wzajemnemu wsparciu i współpracy. Przykładem takich działań mogą być programy rozwoju umiejętności społecznych, wsparcie emocjonalne dla uczniów, indywidualne plany nauczania oraz metody nauczania, które uwzględniają różnorodność i unikalne potrzeby każdego ucznia.

W kontekście reform edukacyjnych, które mają na celu poprawę funkcjonowania systemu edukacyjnego, ważne jest, aby uwzględniać głos nauczycieli, uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji. Współpraca z wszystkimi zainteresowanymi stronami może pomóc w tworzeniu systemu edukacyjnego, który jest bardziej elastyczny, zrównoważony i dostosowany do rzeczywistych potrzeb uczniów. Wprowadzanie zmian w kierunku bardziej humanistycznego podejścia do edukacji wymaga również zaangażowania w rozwijanie kompetencji nauczycieli w zakresie wsparcia emocjonalnego, rozwijania umiejętności interpersonalnych i indywidualnego podejścia do uczniów.

Krytyka zdehumanizowanego systemu edukacyjnego podkreśla potrzebę przemyślenia i zmiany podejścia do edukacji, które obecnie koncentruje się na standaryzacji, pomiarze wyników i efektywności. Wskazuje na konieczność uwzględnienia humanistycznych wartości, które promują holistyczny rozwój uczniów, wsparcie emocjonalne oraz indywidualne podejście do nauczania. Przyszłość edukacji powinna dążyć do stworzenia systemu, który nie tylko kładzie nacisk na osiąganie wyników, ale także na rozwijanie pełnego potencjału uczniów i ich dobrostanu emocjonalnego. Wprowadzenie takich zmian wymaga zaangażowania wszystkich uczestników procesu edukacyjnego i tworzenia środowiska, które sprzyja wszechstronnemu rozwojowi młodych ludzi.

[1] Por. B. Siemieniecki, Komputery i hipermedia w procesie edukacji dorosłych, Wyd. A. Marszałek, Toruń 1994.

5/5 - (2 głosów)