[Fragment jednej z prac dyplomowych] Chcąc bliżej poznać płaszczyznę stosunków między rodzicami i dziećmi w badanych rodzinach przeprowadzono analizę wytworów plastycznych dzieci. Wszystkie narysowały rysunek na temat: „Moja rodzina”, w którym wyraziły swoje spostrzeżenia i odczucia. Prace dzieci posiadają następujące cechy:
– dzieci najczęściej przedstawiają w nich rodzinne przymierze – wszyscy członkowie rodziny są obok siebie (obraz rzeczywisty) – 32 rysunki. Na 25 pracach dzieci – rodzice narysowani są obok siebie, co świadczy o dostrzeganiu przez dzieci podsystemów rodzinnych (podsystem małżeński). W 6 pracach dzieci, rodziców rozdzielają rodzeństwo lub dziadkowie, co z kolei może świadczyć o dobrych i bliskich stosunkach z dziadkami i rodzeństwem.
– Dzieci dostrzegają w swoich rysunkach podsystemy rodzinne, ale także można w nich zauważyć wyraźne przejawy komunikacji i współdziałania w rodzinie, co jest bardzo istotne dla prawidłowego rozwoju dziecka sześcioletniego. O przejawach komunikacji rodzinnej mogą zdaniem M. Sitarczyk świadczyć następujące elementy: uśmiech na twarzach rodziców i dzieci, trzymanie się za ręce, ruch rąk, usta otwarte, ale nie krzykliwe itp.
– Najczęściej przejawy komunikacji dzieci przedstawiały poprzez uśmiech na twarzach rodziców i dzieci – w 13 rysunkach. Należy jednak zauważyć, że w dwóch pracach dzieci zauważono brak uśmiechu na twarzy dziecka. W jednym zabrakło natomiast sześciolatka – autora rysunku, który w rozmowie zauważył, że zapomniał o sobie, a sądząc z jego wypowiedzi, przyczyną takiego stanu rzeczy mogło być pojawienie się nowego członka rodziny, którym być może rodzice są bardzo „zaaferowani”.
– Drugą, co do częstości występowania – oznaką komunikacji w rodzinie i pojawiającą się w rysunkach dzieci, jest ruch rąk wyrażający jak gdyby gotowość do kontaktu.
[M. Sitarczyk: Rodzina w percepcji dzieci sześcioletnich. „Wychowanie w Przedszkolu” Nr 1 1998 r.]
