Liczba dzieci w rodzinie

„Badania nad liczebnością rodziny ujawniły, że wielkość rodziny wpływa na postępowanie i postępy szkolne dziecka oraz na wzajemne powiązania różnych członków w obrębie środowiska rodzinnego.„[i]

Małą rodziny charakteryzuje 1 dziecko, rodzinę mniej liczną 2-3 dzieci, natomiast rodzinę bardzo liczną – 4 i więcej dzieci. Obecnie nawet rodzina z trójką dzieci uważana jest za rodzinę wielodzietną.

„Rodziny o licznym potomstwie bardzo często znajdują się w gorszej sytuacji materialnej, częściej narażone są na ubóstwo.”[ii]

W rodzinach tych występuje splot czynników o charakterze społeczno-ekonomicznym wpływających negatywnie na poziom pracy szkolnej dzieci z tych rodzin.

Jedynacy najczęściej mają trudności w kontaktach społecznych, cechuje ich brak samodzielności oraz egoizm. Mimo to badania wykazują, że rozwój dziecka w rodzinie małej przebiega poprawnie i nie ciąży na postępach szkolnych i zachowaniu dziecka, jeżeli rodzice wychowują je rozsądnie.

Dwoje troje dzieci w rodzinie – każde dziecko ma swoje zajęcia i zadania, dzieci uczą się wyrzeczeń na korzyść drugiej osoby. Między rodzicami a dziećmi może istnieć pożyteczna współpraca. Taka sytuacja rodzinna ułatwia dziecku współdziałanie z grupą rówieśniczą oraz pobudza jego wysiłek intelektualny.

Rodziny bardzo liczne – zauważa się rozluźnienie więzi z do­rosłymi, stosowane kary są przeważnie karami cielesnymi, występuje przekazywanie dzieciom wielu obowiązków, przepracowanie, brak czasu na naukę. Sytuacja dziecka w rodzinie bardzo licznej bywa z zasady niekorzystna, co wpływa na niepowodzenia szkolne dzieci. Bywają rodziny bardzo liczne, w których panuje ład i atmosfera sprzyjająca wychowaniu dziecka. O atmosferze w tych rodzinach decyduje przede wszystkim rozsądna, dojrzała postawa rodziców i ich kultura pedagogiczna.

Tabela: 2. Liczba dzieci w rodzinie.

Rozpatrując oceny bdb i db uzyskało 40% uczniów, z tego 32% jest z rodzin z 2 i 3 dzieci. Natomiast z rodzin 4 i więcej dzieci tylko 8% (4) uzyskało oceny dobre, pozostała część (34%) to oceny słabe.

Analizując dane zauważyłam, że wielodzietność, jak i inne wa­runki nie sprzyjające nauce szkolnej dziecka mają wspólne podłoże jakim jest niski poziom kultury rodziców i niskie wykształcenie. W związku z tym należy uświadamiać i przekonywać rodziców o związku życia rodzinnego wynikającego z wielkości rodziny i jego wpływie na postępy szkolne. Należy przedstawić konkretne próby rozwiązy­wania skomplikowanych sytuacji rodzinach bardzo licznych oraz wychowujących jedno dziecko, udostępnić literaturę oraz w miarę możliwości służyć radą i pomocą, pamiętając o tym by nie zniechęcić rodziców do współpracy ze szkołą.

[i] E. Trempała, Integracja podstawowych środowisk wychowawczych, a rezultaty pracy pedagogicznej szkoły, Warszawa 1969 r., s. 45.

[ii] Raport o sytuacji polskich rodzin [w: Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1996 r., s. 8]