Na przebieg socjalizacji początkowej oddziaływają różne cechy struktury rodziny oraz pełnione przez nią funkcje. Rodzina jako podstawowa grupa społeczna wypełnia istotne funkcje w interesie społeczeństwa. A zatem wypełnia dwojakiego rodzaju zadania: wobec społeczeństwa i wobec jednostek wchodzących w jej skład.
Rodzina w ciągu dziejów, zwłaszcza w okresie nowszym uległa istotnym przemianom, o których była mowa w poprzednim punkcie rozważań.
Wiążą się one ze społeczeństwem i zmianami w nim zachodzącymi, których rodzina jest częścią integralną. Była zawsze powiązana z grupami społecznymi, które stawiały jej określone wymagania, popierały wychowawcze oddziaływania, czuwały nad ich przebiegiem. Przebieg procesów wychowania uzależniony jest bowiem od typu kultury i ideałów wychowawczych wynikających z określonej rzeczywistości społecznej. Można więc stwierdzić, że wymagania wobec rodziny, a także jej typ odpowiadają w znacznej mierze ustrojowi społecznemu i jego ideologii.
Bez względu jednak na typ społeczeństwa i jego złożoność zachodzą zmiany w podstawowych zadaniach, jakie rodzina wypełnia. Polegają one na stopniowym ograniczeniu zakresu jej funkcji do takich, w wykonaniu których nikt nie jest w stanie rodziny zastąpić. Pomimo tych ograniczeń spełnia ona nadal główną rolę w kształtowaniu osobowości dziecka.
Socjalizacja dziecka to proces, w trakcie którego dziecko uczy się norm i wartości społeczeństwa, w którym się urodziło. Proces ten rozpoczyna się już w wieku niemowlęcym i trwa przez całe życie. Socjalizacja dziecka obejmuje naukę różnych ról społecznych, takich jak rola dziecka, rola członka rodziny, rola ucznia czy rola obywatela. Proces ten jest ważny, ponieważ umożliwia dziecku rozumienie i funkcjonowanie w społeczeństwie, w którym żyje. Socjalizacja jest kształtowana przez rodzinę, przyjaciół, szkołę, media i inne instytucje.
