Agresja jest społecznym sposobem zachowania się, wynikającym z wrogich tendencji i chęci szkodzenia innym lub niszczenia” (Z. Skorny, Mechanizmy regulujące ludzkiego zachowania, Warszawa 1989, s. 16). J. Ranschburg definiuje agresję jako „Każde zamierzone działanie – w formie otwartej lub symbolicznej – mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu” (J. Ranchsburg, Lęk, gniew, agresja, Warszawa 1993, s. 93).
Badanie naukowe określane jest jako celowe poznanie obranego wycinka rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej. Jest to wieloetapowy proces zróżnicowanych działań zapewniający efektywne, dokładne i wyczerpujące poznanie rzeczywistości (W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s. 11). Badanie naukowe podejmuje się zwykle wtedy, gdy dane zjawisko nie doczekało się jeszcze opracowań naukowych czy też są one kontrowersyjne, albo gdy chcemy odnieść wyniki znane w innym ujęcie do konkretnego miejsca i czasu (W. Dutkiewicz, Przewodnik metodyczny dla studentów pedagogiki, Kielce 1998, s. 31).
Cel badań – „określenie tego, do czego zmierza badacz, co pragnie osiągnąć w swoim działaniu” (W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1968, s. 46).
Dysocjalność to wynik specyficznego rodzaju wychowania jednostki, o której najpierw rodzice, a następnie nauczyciele i wychowawcy wymagali aktywności ściśle regulowanej odgórnie narzuconymi rygorami, nie pozostawiającymi miejsca dla twórczej inicjatywy dziecka (S. Górski, Metodyka resocjalizacji, op. cit., s. 58).
Hipoteza naukowa jest „przypuszczeniem wysuniętym w celu objaśnienia jakiegoś zjawiska, którego prawdziwość lub fałszywość rozstrzygamy na podstawie danych zdobytych w określony sposób” (L. Sołoma, Metody i techniki badań socjologicznych, op. cit., s. 44 – 45).
Metoda badań – „zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania problemu naukowego”( T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, op. cit., s. 116) . W Zaczyński – przez metodę rozumiemy sposób systematycznie stosowany, to znaczy stosowany w danym przypadku z intencją zastosowania go także przy ewentualnym powtórzeniu się analogicznego zadania” (W. Zaczyński., Praca badawcza nauczyciela, op. cit., s. 46).
Narzędzie badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań” (T. Pilch. Zasady badań pedagogicznych, op. cit., s. 116).
Niedostosowanie społeczne to zaburzenia charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych jednostki” (O. Lipkowski, Resocjalizacja, op. cit., s. 34).
Niepowodzenia szkolne – mamy na myśli sytuacje, w których występują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły, a zachowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania. Zakładamy przy tym, że wymagania szkoły są zgodne z uznawanymi przez społeczeństwo celami wychowania oraz adekwatne w stosunku do obowiązujących programów (Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 1996, s. 225).
Nieprzystosowanie społeczne jest „wadliwym przystosowaniem jednostki do społeczeństwa i jego kultury, wiąże się również z charakterystycznym układem postaw lub stanami osobowości skłaniającymi jednostkę do reagowania w sposób niezgodny z zaleceniami aksjologii pedagogicznej i wymaganiami ról społecznych” (L. Pytka, Pedagogika resocjalizacyjna, Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa 1995, s. 98).
Opór jest interpretowany przede wszystkim jako trudność wychowawcza, jako reakcja negatywna wynikająca z braku przystosowania się i adaptacji w środowisku szkolnym (M. Grzegorzewska, Pedagogika specjalna, Warszawa 1964, s. 68).
Problem badawczy – to tyle co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie (S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1970, s.214). Problem badań według W. Okonia to „zadania wymagające pokonania jakiejś trudności o charakterze praktycznym lub teoretycznym przy udziale aktywności podmiotu” (W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1984, s. 242). T. Pilch określa problem badawczy w następujący sposób: „problem stanowi radykalne uściślenie i ukierunkowanie naszych zainteresowań (…) Problemy badawcze mają właściwie zawsze pytania” (T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1977, s. 66).
Resocjalizacja- odwołuje się do zjawiska socjalizacji i oznacza wtórne uspołecznienie lub ponowną socjalizację osób, w przypadku których wcześniejsza socjalizacja oceniona została jako negatywna bądź wadliwa (K. Sawicka, Polska myśl resocjalizacyjna, Warszawa 1993, s. 8).
Techniki badawcze – „to przede wszystkim sposoby zbierania materiału oparte na starannie opracowanych dyrektywach (dokładnych, jasnych, ścisłych), weryfikowanych w badaniach różnych nauk społecznych i dzięki temu posiadających walor użyteczności międzydyscyplinarnej” (A. Kamiński, Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej, op. cit., s. 54).
Wskaźniki – służą do określenia pewnej cechy przedmiotu lub zjawiska, które pozostaje w jakimś związku z inną cechą, a wystąpienie jej sygnalizuje obecność drugiej cechy lub dokładniej: „wskaźnikiem jakiegoś zjawiska Z nazywać będziemy takie zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli nam określić, iż zaszło zjawisko Z” (S. Nowak, Metodologia badań społecznych, op. cit., s. 165).
Wychowanie resocjalizujące jest to świadomy i celowy proces oddziaływania na osoby wykolejone w celu przysposobienia ich do pełnienia konstruktywnych ról społecznych, zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami (K. Sośnicki, Istota i cele wychowania, Warszawa 1964, s. 76).
Wykolejenie społeczne – obejmuje: manifestacje polegające na czynnościach sprzecznych z normami strzegącymi interesów społeczeństwa oraz tych systemów społecznych i instytucji, które warunkują istnienie kultury, stany osobowościowe stanowiące podłoże zaburzeń w zachowaniu zgodnym z tymi normami oraz przyczyny tych zaburzeń (Cz. Czapów, Wychowanie resocjalizujące, Warszawa 1978, s. 112).
Zaburzenia w zachowaniu się – odchylenie od normy w zachowaniu się danego dziecka, przy czym przez normę będziemy tu rozumieli zasady moralne, obyczaje i zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Stopień odchylenia od tej normy będzie świadczył o sile i natężeniu zaburzenia. Znajdzie się tam najłagodniejsze odchylenie od normy, jakimi są trudności w nauce, a będziemy mogli nim także, najtrudniejsze i najcięższe odchylenia, jak nerwice, czy przestępczość. Użycie wyrazu zaburzenie będzie dowodem zmian, jakie musiały nastąpić w psychice dziecka: przyjmujemy także, że jest ono wynikiem zwichnięcia równowagi pomiędzy środowiskiem i organizmem, a więc zakładamy, że przyczyny powstania zaburzenia mogą tkwić zarówno w środowisku, jak i w organizmie” (J. Konopnicki, Zaburzenia w zachowaniu się dzieci szkolnych i środowiskowych, Warszawa 1957, s. 28).
Zmienną nazywamy „arbitralnie wybraną cechę, właściwość, charakterystykę np. jakiegoś obiektu, procesu zjawiska, zdarzenia, relacji, która przybiera w różnych sytuacjach i przypadkach różne wartości (K. Olechnicki, P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Toruń 1999, s. 259).