Metodologia badań – Strona 5 – Prace magisterskie i licencjackie z pedagogiki

Charakterystyka próby badawczej

Charakterystyka próby badawczej jest jednym z kluczowych elementów każdej pracy naukowej, w tym pracy magisterskiej, która opiera się na badaniach empirycznych. Próba badawcza to wyselekcjonowana grupa jednostek, na której przeprowadza się badania, a jej odpowiedni dobór ma ogromne znaczenie dla wiarygodności i reprezentatywności wyników. Starannie zdefiniowana i opisana próba badawcza pozwala na uzyskanie rzetelnych danych, które można później uogólniać na całą populację lub wykorzystać do potwierdzenia lub odrzucenia hipotez badawczych. Zrozumienie zasad wyboru próby, jej charakterystyki oraz potencjalnych ograniczeń z nią związanych jest zatem kluczowe w procesie badawczym.

Na początku należy zdefiniować pojęcie próby i populacji badawczej. Populacja to ogół jednostek, które są przedmiotem zainteresowania badacza i które posiadają cechy, będące przedmiotem badań. Może to być na przykład populacja studentów określonego uniwersytetu, populacja mieszkańców danego miasta lub populacja pracowników wybranego sektora gospodarki. Ponieważ w większości przypadków badanie całej populacji byłoby niepraktyczne ze względu na koszty, czas czy inne zasoby, badacze zazwyczaj ograniczają się do badania wyselekcjonowanej próby. Próba to więc grupa jednostek wybrana z populacji, której cechy mają odzwierciedlać cechy całej populacji. Odpowiednio dobrana próba pozwala na dokonywanie wniosków dotyczących całej populacji na podstawie analiz wykonanych na jej mniejszej części.

Dobór próby jest jednym z najważniejszych etapów planowania badań empirycznych. Wyróżnia się dwa główne rodzaje doboru próby: dobór losowy i dobór nielosowy. W doborze losowym każda jednostka z populacji ma taką samą szansę na znalezienie się w próbie. Ten sposób doboru zapewnia największą reprezentatywność i obiektywność wyników. Przykłady doboru losowego obejmują dobór prosty, w którym jednostki wybierane są w sposób zupełnie przypadkowy, oraz dobór warstwowy, gdzie populacja dzielona jest na podgrupy (warstwy), a następnie losuje się jednostki z każdej warstwy w proporcji odpowiadającej ich liczebności w populacji. Losowy dobór próby jest szczególnie polecany w badaniach, których celem jest uogólnienie wyników na całą populację, jednakże w praktyce nie zawsze jest możliwy do przeprowadzenia.

Z kolei w doborze nielosowym, który często stosuje się w badaniach jakościowych lub wtedy, gdy badacz nie ma możliwości doboru losowego, jednostki wybiera się na podstawie określonych kryteriów lub dostępności. Dobór nielosowy może być mniej reprezentatywny dla całej populacji, co należy uwzględnić przy interpretacji wyników. Istnieje wiele różnych metod doboru nielosowego, w tym dobór celowy, gdzie badacz wybiera jednostki spełniające konkretne kryteria, czy dobór kuli śnieżnej, w którym badane osoby polecają kolejnych uczestników badań. Dobór nielosowy jest często stosowany w sytuacjach, gdy badacz chce zgłębić określone zjawisko w szczegółowy sposób, ale nie zależy mu na uogólnieniu wyników na całą populację.

Niezależnie od metody doboru próby, kluczowe jest jej dokładne opisanie w pracy naukowej. Charakterystyka próby badawczej powinna zawierać takie informacje jak liczebność próby, kryteria doboru jednostek, a także szczegółowe informacje o respondentach czy badanych jednostkach, takie jak wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, doświadczenie zawodowe, status ekonomiczny czy inne zmienne istotne z punktu widzenia badanego zagadnienia. Należy jasno określić, jakie cechy populacji były brane pod uwagę przy doborze próby oraz jakie były kryteria włączenia i wyłączenia z badania. Kryteria te mają kluczowe znaczenie, ponieważ wpływają na to, kto znajdzie się w próbie, a w konsekwencji, jakie wnioski będzie można wyciągnąć na podstawie wyników badań.

Ważną kwestią przy charakteryzowaniu próby badawczej jest jej liczebność. Im większa próba, tym bardziej reprezentatywne będą wyniki, jednak większa próba wiąże się także z wyższymi kosztami i większą ilością pracy badacza. Istnieje kilka metod obliczania minimalnej liczebności próby, które opierają się na założeniu, że próba musi być na tyle duża, aby umożliwić uzyskanie wyników o określonym poziomie precyzji. Często stosowaną metodą jest obliczenie próby na podstawie wzoru uwzględniającego margines błędu i poziom ufności. Wartości te powinny być odpowiednio dobrane do rodzaju badań i specyfiki populacji, z której pochodzi próba. W badaniach ilościowych, takich jak ankiety, preferuje się większe próby, aby zminimalizować ryzyko błędu próby. W badaniach jakościowych natomiast próby są zazwyczaj mniejsze, ale dobór jednostek jest bardziej selektywny, aby uzyskać jak najbardziej bogaty materiał badawczy.

Próba badawcza powinna być również porównywalna z populacją pod względem zmiennych istotnych dla danego badania. W badaniach ilościowych ważne jest, aby struktura próby (np. pod względem demograficznym) odpowiadała strukturze populacji. Jeśli tak nie jest, należy zastosować odpowiednie techniki ważenia wyników, które pozwalają na zrekompensowanie nierównomiernego doboru jednostek. W badaniach jakościowych natomiast większy nacisk kładzie się na zróżnicowanie próby pod względem istotnych cech, aby uzyskać jak najszersze spektrum perspektyw dotyczących badanego zjawiska.

Należy także wspomnieć o ograniczeniach związanych z charakterystyką próby badawczej. Każdy dobór próby wiąże się z pewnymi kompromisami, które badacz musi jasno opisać w pracy. Wybór nielosowy, niewystarczająca liczebność próby, czy trudności w uzyskaniu reprezentatywnej grupy mogą wpłynąć na wyniki badań i ich interpretację. Ważne jest, aby badacz był świadomy tych ograniczeń i w klarowny sposób je przedstawił, wskazując, w jakim stopniu mogą one wpłynąć na wiarygodność i generalizowalność wyników.

Charakterystyka próby badawczej to kluczowy element pracy magisterskiej, który wymaga starannego zaplanowania i dokładnego opisania. Odpowiednio dobrana próba badawcza pozwala na uzyskanie rzetelnych wyników, które można uogólniać na całą populację lub wykorzystać do szczegółowej analizy zjawisk. Precyzyjny opis liczebności próby, metod doboru oraz jej struktury pod względem zmiennych istotnych dla badania, stanowi fundament rzetelnych badań empirycznych. Ograniczenia związane z charakterystyką próby muszą być odpowiednio uwzględnione, aby wnioski płynące z badania były uczciwe i wiarygodne.

Poniżej fragment pracy dyplomowej

Analizę wyników badań rozpoczęto od charakterystyki próby badawczej mając na uwadze zmienną społeczną (staż pracy), która to zmienna potencjalnie może różnicować postrzeganie metody Konferencja Grupy Rodzinnej, dostrzeżenie możliwości pozytywnego wpływu metody na rodzinę, profesjonalistów oraz system pomocy dzieciom i rodzinie, postrzeganie jej silnych i słabych stron oraz trudności wdrażania metody w istniejący system pomocowy.

Specyfika omawianych badań polega na ujęciu oceny Konferencji Grupy Rodzinnej z punktu widzenia opinii przedstawicieli instytucji działających w obszarze pomocy społecznej. Dokonując analizy statystycznej uzyskanych wyników postanowiłam podzielić zebrany materiał według jednej zmiennej niezależnej, a mianowicie według stażu pracy. Staż pracy respondentów podzieliłam na dwie kategorie: 1-5 lat pracy oraz 6 i więcej lat wykonywania zawodu. Podział ten służy zbadaniu zaistniałych różnic dotyczących metody Konferencji Grupy Rodzinnej, możliwości jej pozytywnego wpływu na rodziną, profesjonalistów oraz system pomocy rodzinie, postrzegania jej możliwych efektów, a także dostrzeżenia jej mocnych i słabych stron oraz możliwych problemów dotyczących wdrażania metody do istniejącego systemu pomocowego.

Średnia stażu pracy wśród osób badanych wyniosła w przybliżeniu 7,2 lat. Wśród kategorii stażu pracy od 1-5 lat średnia stażu pracy wynosi 2,8 lat, natomiast w kategorii 6 lat i więcej stażu pracy średnia wynosi 14,99 lat. Cztery osoby w drugiej kategorii stażu pracy miały ponad 20 lat pracy zawodowej.

W badaniach wzięło udział łącznie 47 osób (45 kobiet, 2 mężczyzn). Badana próba charakteryzuje się tym, iż zdecydowana większość respondentów posiada wyższe wykształcenie (39 osób), pozostałych 8 osób posiada wykształcenie średnie i większość z tych osób kontynuuje naukę w szkole wyższej. Respondenci są pracownikami Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, Ośrodków Interwencji Kryzysowej, Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych, Placówek Resocjalizacyjnych i Placówek Socjalizacyjnych.

Badania przeprowadzono wśród osób odbywających szkolenie na koordynatorów Konferencji Grupy Rodzinnej. Badania zostały przeprowadzone na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie w 2006 i 2007 roku.

Biorąc pod uwagę kryterium stażu pracy respondentów wyodrębniono dwie kategorie: 1-5 lat pracy i 6 i więcej lat pracy. Okazało się, że nieznacznie większa liczba respondentów reprezentuje grupę 1-5 lat stażu pracy (n=25, 53 %) natomiast kategorię 6 i więcej lat stażu pracy reprezentują 22 badane osoby (47 %).

Rozkład proporcji respondentów wg kryterium stażu pracy przedstawia się następująco (Wykres 1):

Wykres 1. Rozkład proporcji respondentów wg kryterium stażu pracy (N=47)

Źródło: badania własne.

Reasumując, charakterystyka badanej próby dokonaną ze względu na podstawową zmienną wskazuje na jej wystarczające zewnętrzne zróżnicowanie, a zatem pozwala wysunąć przypuszczenie, iż zmienna ta będzie różnicowała postrzeganie metody Konferencja Grupy Rodzinnej.

Przedstawienie metody Konferencji Grupy Rodzinnej oparte zostanie na podstawie potencjalnego wpływu KGR na rodzinę, profesjonalistów oraz system pomocy dziecku i rodzinie, próbie odpowiedzi na pytanie czy taka metoda jest wartościową propozycją dla rodziny oraz zaprezentowanie najsilniejszych argumentów przemawiających za wprowadzeniem Konferencji Grupy Rodzinnej do systemu pomocy dziecku i rodzinie.

5/5 - (4 głosów)

Metody badań pedagogicznych

Metody badań pedagogicznych to sposoby pozyskiwania i analizowania danych dotyczących procesów edukacyjnych. Oto kilka przykładów popularnych metod badań pedagogicznych:

Metoda badań ilościowych – polega na zbieraniu i analizie danych liczbowych, takich jak testy, ankiety, czy też statystyki.
Metoda badań jakościowych – polega na zbieraniu i analizie danych opisowych, takich jak wywiady, obserwacje, czy też notatki z przebiegu lekcji.
Eksperyment – jest to metoda polegająca na manipulowaniu jednym lub kilkoma zmiennymi w celu oceny ich wpływu na jakieś zjawisko.
Metoda studium przypadku – polega na dokładnym opisie i analizie jednego przypadku lub kilku przypadków.
Metoda analizy dokumentów – polega na przeglądaniu i analizie różnego rodzaju dokumentów, takich jak programy nauczania, podręczniki, czy też innego rodzaju materiały edukacyjne.
Metoda badań uczestniczących – polega na udziale badacza w procesie badawczym, jego uczestnictwie w badanym zjawisku, wymianie informacji z uczestnikami badania

Metoda badań zależy od celów badawczych, pytań badawczych, dostępności i jakości danych.

A oto garść przydatnych cytatów:

„Metoda to zespól teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego”[i] – A. Kamiński.

„Metoda jest to sposób systematycznie stosowany, to znaczy stosowany w danym porządku z intencją zastosowania go także przy ewentualnym powtarzaniu się analogicznego zadania”[ii] – W. Zaczyński.

Technika jest pojęciem podrzędnym wobec metody i nadrzędnym w stosunku do narzędzia badawczego. Techniką badań T. Pilch nazywa za Kamińskim „czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów”[iii].

Techniki są zatem czynnościami określanymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo-jednorodnych. Technika badawcza oznacza czynności: obserwowanie, prowadzenie wywiadu.

Chcąc rozwiązać problemy i hipotezy w mojej pracy posłużę się metodą sondażu diagnostycznego. „Metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych – posiadających znaczenie wychowawcze – w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje”[iv].

W sondażu diagnostycznym stwierdzone prawidłowości mają najwyższy stopień prawdopodobieństwa w ramach ograniczonych dobrem próby.

Posłużę się w sondażu diagnostycznym następującymi technikami: ankietą, obserwacją systematyczną bezpośrednią, wywiadem skategoryzowanym (zbiorowym).

Ankieta jest techniką gromadzenia informacji, polega najczęściej na samodzielnym wypełnianiu przez badanych specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera. Wypełnianie ankiety polega na podkreśleniu właściwej odpowiedzi lub stawianiu określonych znaków przy odpowiednich punktach. Pytania ankiety są zawsze konkretne, ścisłe i jednoproblemowe.

Ankieta jest niezastąpiona w moich badaniach bowiem stanowi niezbędne narzędzie poznawania cech zbiorowości, faktów, opinii o zdarzeniach i danych liczbowych. Celem ankiety jest uzyskanie informacji dotyczących struktury, sposobu funkcjonowania uczniów i ich rodzin.

Wiedza uzyskana drogą ankiety posłużyła do szczegółowych badań wywiadem skategoryzowanym (zbiorowym). Zgadzam się z T. Pilchem, który twierdzi, że „Wywiad jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz”.[v]

Wywiad służy głównie do poznawania faktów, opinii i postaw danej zbiorowości. Materiał uzyskany drogą wywiadu pozwolił mi na analizę układów i zależności między istnieniem i powstawaniem niepowodzeń szkolnych, a środowiskiem rodzinnym. Celem badań jest możliwie dogłębne i wszechstronne poznanie istoty zjawisk wychowawczych zachodzących w środowisku. Pomógł mi on zanalizować warunki środowiska rodzinnego dzieci objętych badaniem.

Kolejną techniką wybraną przeze mnie jest obserwacja systematyczna bezpośrednia. Jak podaje T. Pilch „obserwacja jest czynnością badawczą polegającą na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń”.[vi]

Obserwacją można nazwać prostą, nieplanową rejestrację zdarzeń i faktów, ale także proces kontrolowanej obserwacji systematycznej z użyciem technik pomocniczych. Obserwacja dostarcza mi najbardziej „naturalnej” wiedzy o obserwowanej grupie, a więc uważam, że najbardziej prawdziwej. Przez tak rozumianą obserwację chcę uzyskać informacje o wpływie środowiska rodzinnego ucznia na motywacje dziecka do uczenia się. W swoich badaniach szczególną uwagę zwróciłam na warunki materialno-bytowe i warunki kulturowe w rodzinach badanych uczniów.

[i] R. Wroczyński, T. Pilch, Metodologia pedagogiki społecznej (A. Kamiński, art. – Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej), Wrocław 1974 r.

[ii] W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1981 r., s. 17

[iii] T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995 r., s. 80

[iv] Tamże, s. 51

[v] Tamże, s. 82

[vi] Tamże, s. 77

5/5 - (2 głosów)

Organizacja i przebieg badań własnych

Organizacja i przebieg badań własnych składa się z kilku etapów:

Określenie celów badania: należy jasno określić, czego się chce dowiedzieć i jakie pytania badawcze chce się rozwiązać.
Przygotowanie projektu badania: należy opracować plan badania, który zawierać będzie metodologię badania, zakres badania, grupy badane, harmonogram działań.
Zbieranie danych: w zależności od wybranej metody badawczej, należy zebrać dane, takie jak ankiety, wywiady, obserwacje, czy też inne dane ilościowe lub jakościowe.
Analiza danych: po zebraniu danych, należy je przeanalizować i wyciągnąć wnioski.
Raportowanie wyników badania: należy opracować raport z badania, który zawierać będzie wyniki badania, wnioski oraz rekomendacje.
Prezentacja wyników badań: należy przedstawić wyniki badań publicznie, na przykład na konferencji naukowej, czy też w formie publikacji.

Ważne jest, aby badanie przeprowadzić zgodnie z zasadami etyki badawczej, takimi jak zgoda na udział w badaniu, ochrona danych osobowych, czy też ochrona prywatności uczestników.

Ponieważ właściwa organizacja badań jest niezmiernie ważna dla prawidłowego ich przeprowadzenia, a także dla maksymalizacji rzetelności uzyskanych rezultatów pracy badawczej – kierowano się więc szczegółowo zaplanowanym schematem procesu badawczego[1].

Przed przystąpienie do badań trzeba zadać sobie kilka pytań.

Jednym z nich będzie – czy przeprowadzenie wymyślonych badań będzie możliwe do wykonania?

W omawianym wcześniej przypadku można założyć, że testy są wykonalne – możliwe, że dotrzemy do dziewcząt i chłopców z pewnego gimnazjum. Powyższe pytanie jest istotne z punktu widzenia prowadzenia działalności naukowej. Pamiętaj, że badania nie zawsze są możliwe. Temat może być dla nas niezwykle interesujący, ale może nie być możliwe dotarcie do respondentów. Na przykład chcemy wiedzieć, dlaczego nastolatki uprawiają prostytucję. Temat na pewno ciekawy, ale jakie jest prawdopodobieństwo, że dotrzemy do młodych prostytutek? Gdzie powinniśmy jej szukać? Nawet gdybyśmy mogli znaleźć ludzi, nie jesteśmy pewni, czy chcieliby z nami porozmawiać. Na to pytanie powinniśmy odpowiedzieć zanim wybierzemy temat pracy.

Powinniśmy się również zastanowić czy na przeprowadzenie badań będą potrzebne jakieś zgody?

W celu przeprowadzenia badań musisz uzyskać zgodę kierownictwa placówki. Może się okazać, że tego nie rozumiemy i musimy zmienić nasz wybór obszaru badań. Nie ma możliwości rozpoczęcia badań bez uprzedniej zgody osoby odpowiedzialnej za daną placówkę. Gdyby rozmowy kwalifikacyjne odbywały się poza szkołą, na wzięcie udziału w ankiecie potrzebowalibyśmy jedynie uzyskania zgody od potencjalnych respondentów. Należy jednak zaznaczyć, że wówczas cel naszych badań powinien zostać całkowicie zrewidowany.

[1] Zob. J. Brzeziński, Elementy metodologii badań psychologicznych, Warszawa 1984r., s. 6-17.

5/5 - (3 głosów)

Metody, techniki i narzędzia badawcze

W pedagogice istnieje duża swoboda w klasyfikowaniu metod, technik i narzędzi badawczych. W literaturze metodologicznej S. Nowak za metodę badań empirycznych rozumie „[…] określony, powtarzalny sposób uzyskiwania pewnego typu informacji o rzeczywistości, niezbędnych do rozwiązania określonego typu problemu badawczego, szukanie odpowiedzi na pytanie określonego rodzaju przez szeroko przyjmowaną obserwację rzeczywistości„[1].

Według M. Łobockiego metody są zazwyczaj „[…] pewnym ogólnym systemem reguł, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków i działań skierowanych z góry na założony cel badawczy”[2].

Rozumienia techniki badań, która obejmuje znacznie bardziej szczegółowe czynności praktyczne, często nie da się jednoznacznie ustalić. Studiując literaturę metodologiczną, doszukałam się niejednoznacznych stwierdzeń dotyczących klasyfikacji metody i techniki badawczej. M. Łobocki twierdzi również, że metody i techniki badawcze w żaden sposób się nie wykluczają, a często uzupełniają się.[3]

Odmienne podejście do rozumienia technik wykazuje W. Zaczyński, który twierdzi, że techniką badawczą powinno się nazywać poszczególne odmiany określonych metod badawczych. [4]

Trudno jest dokonać jednoznacznej klasyfikacji metod i technik badawczych, wśród polskich metodologów nie ma w tym względzie zgodnych spostrzeżeń.

Z metodą i techniką badań empirycznych ścisły związek ma narzędzie badawcze. W literaturze metodologicznej przez narzędzie badawcze rozumie się przedmiot, który ma posłużyć do realizacji wybranej techniki badawczej.[5]

Rodzaj zastosowanego narzędzia badawczego musi być warunkowany wcześniejszym doborem odpowiedniej metody i techniki badawczej.

W badaniach pedagogicznych istnieje dowolność w wykorzystywaniu metod i technik badawczych. Przeprowadzając własne badania posłużyłam się metodą sondażu diagnostycznego oraz badaniem dokumentów.

Metoda sondażu diagnostycznego jest „[…] sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych – posiadających znaczenie wychowawcze – w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje.”[6]

Do metody sondażu diagnostycznego wykorzystałam technikę badania ankietowego, narzędziem badawczym stał się kwestionariusz ankiety. Analizując definicję pojęcia „ankieta” powołałam się na słowa Tadeusza Pilcha, który określa ją jako „[…] technikę gromadzenia informacji, polegającą na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera.”[7]

Metodę sondażu diagnostycznego wybrałam także do wykorzystania techniki wywiadu, który jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami w oparciu o przygotowany wcześniej kwestionariusz ankiety (stanowi on narzędzie badawcze w mojej pracy). Według T. Pilcha wywiad uważany jest za jedną z najczęściej występujących technik w badaniach, czyli stanowi jedną z technik sondażu diagnostycznego[8].

Za pomocą wywiadu można zbierać informacje podobne jak w ankiecie, jednak jego przewaga skupia się na bezpośrednim kontakcie z badaną osobą. Dzięki temu, stworzyć można przyjazną atmosferę, która skłania badanego do udzielania bardziej szczerych odpowiedzi.

W badaniach wykorzystałam wywiad zbiorowy, który polega na rozmowie badacza z określoną grupą respondentów, którzy powinni charakteryzować się określoną jednorodnością (w moim przypadku były to dzieci w wieku przedszkolnym). [9]

Rozmowa z respondentami miała formę wywiadu ukierunkowanego według wcześniej przygotowanego kwestionariusza wywiadu.

Trzecia metoda badawcza, jaką wykorzystałam w pracy, to badanie dokumentów i materiałów. Służy ona przede wszystkim do gromadzenia wstępnych, opisowych oraz ilościowych informacji o badanej instytucji lub zjawisku wychowawczym. Może dotyczyć także poznawania biografii jednostek i opinii, jaka wyrażona może zostać w dokumentach. Występuje ona u takich metodologów, jak: T. Pilch[10], M. Łobocki[11] czy chociażby T. Nowacki[12].

[1] S. Nowak, Metodologia badań socjologicznych. Warszawa 1970, PWN, s. 237.

[2] M. Łobocki, op. cit., s. 115.

[3] tamże.

[4] W. Zaczyński, op. cit., s. 17.

[5] M. Łobocki, op. cit., s.28.

[6] T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Warszawa 2001, Wyd. Akademickie „Żak”, s. 80.

[7] tamże, s. 96.

[8] tamże, s. 125.

[9] K. Żegnałek, Metodologia dla autorów prac licencjackich i magisterskich z pedagogiki. Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP. Warszawa 2010, s.125.

[10] T. Pilch Zasady…, op. cit.

[11] M. Łobocki Zarys., op. cit.

[12] T. Nowacki, Metodologia…, op.cit.

5/5 - (5 głosów)

Teren, organizacja i przebieg badań

Teren, organizacja i przebieg badań to kluczowe elementy każdej pracy naukowej, szczególnie empirycznej, ponieważ bezpośrednio wpływają na jakość uzyskanych wyników i ich wiarygodność. Starannie zaplanowany teren badań oraz dobrze zorganizowany proces ich realizacji zapewniają, że zgromadzone dane będą rzetelne, a sam proces badawczy będzie przebiegał zgodnie z założeniami metodologicznymi. W pracy magisterskiej rozdział poświęcony terenowi, organizacji i przebiegowi badań powinien szczegółowo opisywać, gdzie i jak zostały przeprowadzone badania, jakich narzędzi użyto oraz jakie kroki zostały podjęte, aby zrealizować badania w sposób efektywny i zgodny z celami pracy.

Teren badań odnosi się do fizycznego lub społecznego kontekstu, w którym prowadzone są badania. Może to być konkretne miejsce, takie jak szkoła, firma, instytucja, osiedle, miasto, a nawet region geograficzny. W zależności od charakteru badań, teren może obejmować zarówno przestrzeń fizyczną, jak i wirtualną, np. w przypadku badań online. Wybór terenu badań nie jest przypadkowy – musi on wynikać z problemu badawczego, pytań badawczych oraz celów badania. Badacz musi uzasadnić, dlaczego wybrano dane miejsce lub grupę osób, i w jaki sposób teren ten jest reprezentatywny dla badanego zagadnienia.

Przykładowo, jeśli badania dotyczą wpływu technologii cyfrowych na efektywność pracy w biurach, teren badań może obejmować kilka firm działających w różnych sektorach gospodarki. Warto przy tym zaznaczyć, że wybór firm może zależeć od ich wielkości, branży, poziomu wdrożenia technologii oraz dostępności danych. Badacz musi wówczas szczegółowo opisać, dlaczego wybrał te firmy, jakie kryteria spełniają, oraz jak ich specyfika wpływa na przebieg badań. W badaniach społecznych teren badań może obejmować zarówno instytucje, jak i społeczności, w których prowadzone są badania. W badaniach dotyczących opinii publicznej, teren badań może być bardziej rozproszony, obejmując różne grupy demograficzne, co wymaga szczególnej uwagi w organizacji logistyki.

Organizacja badań to szczegółowy plan działania, który umożliwia efektywne przeprowadzenie badań w wybranym terenie. Obejmuje to przygotowanie narzędzi badawczych, harmonogram badań, dobór próby, a także zarządzanie zasobami, takimi jak czas i dostępność respondentów. Dobrze zorganizowane badania są kluczowe, ponieważ pozwalają na systematyczne gromadzenie danych oraz minimalizują ryzyko pojawienia się błędów lub zakłóceń w trakcie ich realizacji.

Na etapie organizacji badań, badacz musi odpowiedzieć na kilka istotnych pytań: Jakie narzędzia będą użyte do zbierania danych?; Kiedy i jak zostaną one wdrożone?; W jaki sposób zostaną dobrane osoby do badania (próba)?. Ważne jest również, aby badacz opracował szczegółowy harmonogram badań, który uwzględni wszystkie etapy – od przygotowania narzędzi, poprzez pilotaż, aż po finalne zebranie i analizę danych. Harmonogram pozwala również monitorować postępy i identyfikować ewentualne opóźnienia, co jest istotne w kontekście zarządzania czasem.

Kiedy badania mają charakter terenowy, istotne jest także uzyskanie zgody od instytucji, organizacji lub osób, które są zaangażowane w proces badawczy. Często badacz musi uzyskać zgodę od władz uczelni, firmy, szkoły lub innych instytucji, a także poinformować uczestników o celach badań, procedurach i ewentualnych korzyściach lub ryzykach związanych z uczestnictwem. Proces ten, zwany procedurą uzyskania zgody etycznej, jest niezbędny, aby zapewnić, że badania są prowadzone w sposób zgodny z obowiązującymi normami etycznymi.

Przebieg badań odnosi się do faktycznego procesu zbierania danych w terenie, zgodnie z wcześniej opracowanym planem i harmonogramem. Na tym etapie badacz wprowadza w życie przygotowane narzędzia badawcze – przeprowadza ankiety, wywiady, obserwacje lub inne działania związane z gromadzeniem danych empirycznych. Ważnym elementem tego procesu jest monitorowanie zgodności działań z przyjętym planem, aby uniknąć odchyleń, które mogłyby wpłynąć na jakość wyników.

Przykładowo, jeśli badania obejmują przeprowadzenie wywiadów pogłębionych, badacz musi szczegółowo opisać, jak były one realizowane: ile trwały, ile osób wzięło w nich udział, w jakich warunkach były przeprowadzane i jakie pytania były zadawane. W przypadku badań ankietowych, należy opisać, w jaki sposób kwestionariusze były dystrybuowane (np. w formie papierowej, online), jak długo trwał proces zbierania odpowiedzi oraz jakie metody zastosowano, aby zapewnić, że próba była reprezentatywna. Jeśli badania obejmują obserwację, ważne jest, aby opisać, jak długo trwała obserwacja, jakie aspekty były obserwowane, a także czy badacz pełnił rolę uczestniczącą, czy bierną.

W trakcie realizacji badań mogą pojawić się nieprzewidziane trudności, takie jak problemy z dostępnością respondentów, trudności w uzyskaniu zgód lub zmiany warunków terenowych. W pracy magisterskiej należy również opisać, jakie wyzwania napotkał badacz podczas zbierania danych i jak sobie z nimi poradził. Dzięki temu czytelnik zyskuje pełen obraz procesu badawczego, a także zrozumie, jakie ograniczenia mogą mieć wpływ na wyniki badania.

Oprócz samego procesu gromadzenia danych, równie istotna jest organizacja przechowywania i zarządzania danymi. Zebrane dane muszą być odpowiednio zabezpieczone, aby uniknąć ich utraty lub nieuprawnionego dostępu. Badacz powinien również zadbać o anonimowość respondentów oraz przestrzeganie zasad ochrony danych osobowych, co jest szczególnie istotne w badaniach dotyczących wrażliwych tematów. W pracy magisterskiej należy szczegółowo opisać, jakie środki zostały podjęte w celu ochrony danych i zapewnienia anonimowości uczestników badania.

Teren, organizacja i przebieg badań to kluczowe elementy każdej pracy empirycznej, które wymagają starannego planowania i realizacji. Teren badań musi być starannie dobrany, aby odpowiadał na pytania badawcze i zapewniał reprezentatywność wyników. Organizacja badań obejmuje przygotowanie narzędzi badawczych, harmonogram, dobór próby oraz zarządzanie zasobami, co ma kluczowe znaczenie dla efektywności procesu badawczego. Przebieg badań to faktyczne wdrożenie tych planów w życie, z uwzględnieniem ewentualnych trudności i wyzwań, jakie mogą się pojawić. Szczegółowe opisanie wszystkich tych etapów w pracy magisterskiej jest niezbędne, aby zapewnić pełną transparentność i rzetelność przeprowadzonych badań.

Powyżej fragmenty jednej z prac dyplomowych:

Badania nad realizacją funkcji opiekuńczo – wychowawczych szkoły zostały przeprowadzono w Szkole Podstawowej w Stąporkowie. Powstała ona w 1930 roku. Mieści się w piętrowym budynku, który od początku swojego istnienia był przeznaczony do prowadzenia działalności oświatowej. W okresie wojny szkoła była zawieszona, ponieważ kwaterowali tu Niemcy. Naukę wznowiono dnia 5 marca 1945 roku. Obecnie jest to szkoła o pełnym stopniu organizacyjnym z dwoma i trzema równoległymi klasami (19 oddziałów). Naukę w szkole pobiera 516 uczniów w systemie dwuzmianowym.

Szkoła zatrudnia 32 nauczycieli w pełnym wymiarze godzin.

Tabela 1. Struktura personelu SP w Stąporkowie.

	Pedagog szkolny	Wychowawca świetlicy
L	1	1
%	3,1	3,1
Bibliotekarka	Nauczyciel religii	Nauczyciel przedmiotowy
2	2	26
6,2	6,2	81,4

Spośród zatrudnionych w szkole nauczycieli 20 osób legitymuje się wyższym wykształceniem. Stanowi to 62,5% ogółu kadry pedagogicznej. Wykształcenie wyższe zawodowe posiada natomiast 8 osób (25%). W szkole pracują również 4 osoby, które ukończyły Studia Nauczycielskie. Dane te zawiera tabela 2.

Tabela 2. Wykształcenie nauczycieli

Nauczyciele	WYKSZTAŁCENIE
Nauczyciele	Wyższe	Wyższe zawodowe	Studium nauczycielskie
L	20	8	4
%	62,5	25	12,5

Prawidłowy dobór oraz opracowanie metod, technik i narzędzi badawczych jest warunkiem przystępowania do badań. Wyniki przeprowadzonych obserwacji muszą w pełni dotyczyć zjawisk, których zbadanie było celem podjęcia badań. Badania przeprowadzone były w Szkole Podstawowej w Stąporkowie. Jak już wcześniej wspominano dotyczyły one realizacji funkcji opiekuńczo – wychowawczych przez tę placówkę.

Badania odbywały się w kilku etapach. Przeprowadzono analizę dokumentów znajdujących się w szkole (Protokoły 2 Rad Pedagogicznych oraz plan pracy dydaktyczno – wychowawczy na rok 2010-2011).

Następnym etapem było przeprowadzenie wśród rodziców ankiety dotyczącej działalności wychowawczej i opiekuńczej szkoły. Kolejnym krokiem procesu badawczego było przeprowadzenie wywiadu z uczniami badanej placówki. Poza tym dokonano wielu obserwacji dotyczących działalności szkoły w Stąporkowie.

Badania dotyczące pracy wychowawczo – opiekuńczej przeprowadzone były przy pełnej akceptacji dyrekcji i dużej pomocy nauczycieli wyżej wymienionej placówki.

5/5 - (5 głosów)